Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Aequitas]

Δεν ειμαι καθηγητής, αλλά νομίζω πως μπορώ να πω και εγώ την άποψή μου. Λοιπόν, πιστεύω πως το αντικείμενο "τόν βίον" δε μας εμποδίζει να θεωρήσουμε ως κατηγορηματική μετοχή το μαχόμενος , αφού ούτως ή άλλως ,ακόμη και όταν δεν υπάρχει αντικείμενο, η κατηγορηματική μετοχή δε λειτουργεί ως αντικείμενο, αλλά ως κατηγορούμενο στο υποκείμενο(Έτσι αναφέρεται στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα). Άλλωστε βρισκόμαστε στην ειδική περίπτωση που το ρήμα μεταφράζεται ως επίρρημα, εν προκειμενω "συνεχώς,όλη μου τη ζωή".Επιπλέον, η κατηγορηματική μετοχή αναφέρεται κάποιες φορές στο αντικείμενο και μερικά ρήματα συντάσσονται με αντικείμενο και κατηγορηματική μετοχή ( πχ ακουω τινός λέγοντος - δηλώνει μάλιστα άμεση αντίληψη-).Άρα γιατί να αποκλείσουμε ότι και το διάγω μπορεί να έχει παρόμοια σύνταξη. Πάντως ούτε εγώ -που έχω κάνει πάρα πολλά κείμενα , δίχως διάθεση να περιαυτολογήσω,- δεν το έχω ξανασυναντήσει.

[PDE ads]

[anemona]

Στην πρόταση  Μαχόμενος ἀναγκάζοιτο διάγειν τὸν βίον, η μετοχή είναι κατηγορηματική ή τροπική; Γίνεται από το ίδιο ρήμα να εξαρτάται αντικείμενο και ταυτόχρονα κατηγορηματική μετοχή η οποία αναφέρεται στο υποκείμενο;

Τροπική. Και μεταφραστικά είναι ορθό.

[anemona]

Οὐκοῦν τοῖς τοιούτοις κακοῖς πλείω καρποῦται ἀνὴρ ὃς ἂν κακῶς ἐν ἑαυτῷ πολιτευόμενος, ὃν νυνδὴ σὺ ἀθλιώτατον ἔκρινας, | τὸν τυραννικόν, ὡς μὴ ἰδιώτης καταβιῷ, ἀλλὰ ἀναγκασθῇ ὑπό τινος τύχης τυραννεῦσαι καὶ ἑαυτοῦ ὢν ἀκράτωρ ἄλλων ἐπιχειρήσῃ ἄρχειν, ὥσπερ εἴ τις κάμνοντι σώματι καὶ ἀκράτορι dἑαυτοῦ μὴ ἰδιωτεύων ἀλλ’ ἀγωνιζόμενος πρὸς ἄλλα σώματα καὶ μαχόμενος ἀναγκάζοιτο διάγειν τὸν βίον.

PLATO
Book IX

“So does this mean that the man who is badly governed within himself, whom you yourself judged to be the most wretched just now, the tyrannical type, reaps more from these kinds of evils when he doesn’t live out his life as a private citizen, but is compelled by some misfortune to become a tyrant and, while being unable to master himself, tries to rule others? Just as if someone who is sick in body and with no self-control, instead of keeping himself to himself, were to take issue against others physically and be forced to spend his life at war.”

[Sali]

Η προσφυγή στη μετάφραση δεν είναι πάντα ο καλύτερος σύμβουλος για τον συντακτικό χαρακτηρισμό όρων. Τυπική περίπτωση οι κατηγορηματικές μετοχές που εξαρτώνται από ρήματα ευπραγίας, νίκης και τα αντίθετά τους: Θουκυδ. Α, 53, 2 ἀδικεῖτε πολέμου ἄρχοντες. Στο "βάθος" της μετοχής ανακαλύπτουμε τροπική ή αιτιολογική σημασία, ωστόσο όμως χαρακτηρίζεται κατηγορηματική, σύμφωνα, τουλάχιστον, με έγκυρα Συντακτικά (Kuhner, 482, 7, Smyth, 2101, Schwyzer, σελ. 494). Τυπική μετάφραση: διαπράττετε αδίκημα αρχίζοντας (με το να αρχίζετε) τον πόλεμο.

[PDE ads]

[anemona]

Να το δεχτώ για τη μετάφραση αλλά από το διάγω κατηγορηματική;

[Sali]

Να το δεχτώ για τη μετάφραση αλλά από το διάγω κατηγορηματική;

Anemona μου, όποιο Συντακτικό, ελληνικό ή ξένο, κι αν ανοίξεις, θα βρεις το διάγω με κατηγορηματική μετοχή. Δεν λέω τίποτε καινούργιο!

[anemona]

Καλά λες αλλά παρασύρθηκα μεταφραστικά. Δεν μου αρέσει με τίποτα αν και είναι σωστό συντακτικά.

[Sali]

ακόμη και όταν δεν υπάρχει αντικείμενο, η κατηγορηματική μετοχή δε λειτουργεί ως αντικείμενο, αλλά ως κατηγορούμενο στο υποκείμενο(Έτσι αναφέρεται στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα).

Αν αυτή όντως είναι η διατύπωση στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, είναι ελλιπής και γι' αυτό εσφαλμένη. Η κατηγορηματική μετοχή μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει ως αντικείμενο μαζί με τα συμπληρώματά της, όπως δηλαδή μια ειδική πρόταση σε συνεπτυγμένη μορφή, όταν π.χ. εξαρτάται από ρήματα γνωστικά ή αισθητικά ή, γενικώς, ρήματα που εκφράζουν διανοητική αντίληψη. Στην περίπτωση μάλιστα αυτή καλό θα ήταν να μιλάμε όχι για αντικείμενο και κατηγορηματική μετοχή αναφερόμενη σ' αυτό αλλά για κατηγορηματική μετοχή με το υποκείμενό της. Π.χ. Θουκυδ. Β, 3, 2 κατενόησαν οὐ πολλοὺς τοὺς Θηβαίους ὄντας = κατενόησαν ὅτι οἱ Θηβαῖοι οὐ πολλοὶ εἶεν (ἦσαν). Δεν είναι σαφές εδώ ότι η κατηγορ. μετοχή, με όλα τα συμπαρομαρτούντα, λειτουργεί ως αντικείμενο του ρ. κατενόησαν;

[apri]

Εμένα τουλάχιστον με καλύπτει το να χαρακτηριστεί κατηγορηματική (ως δεύτερο συμπλήρωμα του διάγειν). Άλλωστε, και μόνο του το διάγω, όταν συντάσσεται με κατηγορηματική μετοχή, προέκυψε από παράλειψη του αντικειμένου τὸν βίον ή κάποιας παρόμοιας λέξης, κι έτσι κατέστη "αμετάβατο" (LSJ II, 1, 2). Ομολογώ πάντως πως δεν έχω ξανασυναντήσει παρόμοιο παράδειγμα (διάγω + αντικ. + κατηγ. μετοχή).

Ως εκ τούτου το να χαρακτηριστεί η μετοχή τροπική, αν και έχει λογική, δεν το θεωρώ ανγκαίο.

Ενδιαφέρουσα περίπτωση. Ας ακουστούν και άλλες γνώμες.

Με βάση τα συντακτικά, έτσι έχουν τα πράγματα.

Επειδή όμως ζήτησες κι άλλη γνώμη, θα πω και τη δική μου, έτσι απλώς για προβληματισμό.

Κατ' αρχάς, δεν ξέρω αν θυμάσαι μια άλλη φορά που συζητούσαμε για μετοχές και είχα αναφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη του Woodcock πάνω στις μετοχές στα λατινικά (http://www.pde.gr/index.php?topic=2948.854).
Έλεγε ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μετοχές είναι ρηματικά επίθετα και ότι -αν εξαιρέσουμε τις επιθετικές- λειτουργούν κατηγορηματικά στο λόγο (π.χ ως κατηγορούμενα, κατηγορηματικοί προσδιορισμοί, επιρρηματικά κατηγορούμενα). Τις διακρίνει ωστόσο σε δυο κατηγορίες, ανάλογα με το αν συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος (συμπληρωματικές/αυτές που εμείς λέμε "κατηγορηματικές") ή αν είναι χαλαρά συνδεδεμένες μαζί του (επιρρηματικές).

Η σκέψη που κάνω, λοιπόν, με βάση τα παραπάνω, είναι πως το "διάγω", συντάσσεται με μετοχή που λειτουργεί ως επιρρηματικό κατηγορούμενο, δηλ. μας δείχνει σε ποια κατάσταση είναι το υποκείμενο τη στιγμή της πράξης.
Ωστόσο, δεν μου φαίνεται να λειτουργεί ως απαραίτητο συμπλήρωμα, δηλ. ως ένας όρος χωρίς τον οποίο το νόημα θα ήταν λειψό. Αυτόν το ρόλο τον έχει η λέξη "τον βίον", είτε υπάρχει στην πρόταση είτε εννοείται. Οπότε θα έλεγα ότι η μετοχή λειτουργεί επιρρηματικά (παρότι τα συντακτικά λένε ότι είναι κατηγορηματική).


Αντιθέτως, στα ρήματα έναρξης-λήξης η μετοχή φαίνεται να λειτουργεί ως συμπλήρωμα, γιατί προβλέπεται από τη σημασία του ρήματος. Εδώ, μια ιδέα, που μου περνά από το μυαλό εκ των υστέρων, είναι ότι, επειδή αυτά τα ρήματα συντάσσονται και με απαρέμφατο, ίσως να έχουμε περίπτωση περίφρασης, δηλ. η φράση "άρχομαι λέγων" να έχει προκύψει από το "άρχομαι λέγων είναι", όπου η μετοχή είναι σε θέση κλασικού κατηγορούμενου.
Είχα γράψει σε εκείνη την παλιά συζήτηση το ίδιο και για τις κατηγορηματικές που εξαρτώνται από ρήματα αντίληψης. (Για εκείνες είμαι πιο σίγουρη).

 

[anemona]

Εγώ επανέρχομαι λέγοντας το εξής :Επειδή το διάγω έχει το βίον ως αντικείμενο θεώρησα λογικό να δεχτώ τη μετοχή ως τροπική.Τελικά δεν ξέρω.Και όντας κουρασμένη ξέχασα και όσα ήξερα.Καληνύχτα.

[Aequitas]

Αν αυτή όντως είναι η διατύπωση στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, είναι ελλιπής και γι' αυτό εσφαλμένη. Η κατηγορηματική μετοχή μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει ως αντικείμενο μαζί με τα συμπληρώματά της, όπως δηλαδή μια ειδική πρόταση σε συνεπτυγμένη μορφή, όταν π.χ. εξαρτάται από ρήματα γνωστικά ή αισθητικά ή, γενικώς, ρήματα που εκφράζουν διανοητική αντίληψη. Στην περίπτωση μάλιστα αυτή καλό θα ήταν να μιλάμε όχι για αντικείμενο και κατηγορηματική μετοχή αναφερόμενη σ' αυτό αλλά για κατηγορηματική μετοχή με το υποκείμενό της. Π.χ. Θουκυδ. Β, 3, 2 κατενόησαν οὐ πολλοὺς τοὺς Θηβαίους ὄντας = κατενόησαν ὅτι οἱ Θηβαῖοι οὐ πολλοὶ εἶεν (ἦσαν). Δεν είναι σαφές εδώ ότι η κατηγορ. μετοχή, με όλα τα συμπαρομαρτούντα, λειτουργεί ως αντικείμενο του ρ. κατενόησαν;

"Η κατηγορηματική μετοχή λειτουργεί στον λόγο ως:

α) Κατηγορούμενο στο υποκείμενο συνδετικού ρήματος:
Ἦν γὰρ Περικλέους γνώμη πρότερον νενικηκυῖα.
β) Κατηγορηματικός προσδιορισμός στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος:
Οἱ πολέμιοι ᾔσθοντο τὸ ὄρος ἐχόμενον."

Αυτά αναφέρει το Συντακτικό Γυμνασίου της Μπίλλα. Ο Μουμτζάκης δεν εξηγεί καν τη θέση της μετοχής.Εγώ στο παράδειγμα που παραθέσατε θα έκανα την εξής συντακτική ανάλυση: τούς Θηβαίους: Αντικείμενο στο κατενόησαν-όντας: κατηγορηματική μετοχή , που αναφέρεται στο αντικείμενο,κατηγορηματικός προσδιορισμός.Άλλωστε:
"Partizipien als Ergänzung zu Verben des Wahrnehmens, Wissens, Zeigens (vgl. BR § 244)
Bei Verben des Wahrnehmens, Wissens, Zeigens kann statt eines ���-Satzes auch ein Partizip als Ergänzung fungieren, das im Deutschen dann i.d.R. zum Prädikat eines daß-Satzes wird (bei Verben der Wahrnehmung u.U. auch eines wie-Satzes). Das Partizip kann dabei auf das Subjekt oder auf ein Objekt (v.a. im Akk., aber auch im Gen. und Dat.) bezogen sein" που σημαίνει - το σε έντονα γράμματα-:"Σε αυτήν την περίπτωση ( δηλ.από ρήματα γνωστικά, δεικτικά κτλ) η μετοχή μπορεί να αναφέρεται/ σχετίζεται με το υποκείμενο ή με ένα αντικείμενο σε αιτιατική αλλά και σε δοτική και γενική"

Πάλι όμως δεν ειμαι φιλόλογος.Είμαι μαθητής.Λέω την άποψη μου και δεν επιμένω.

[anemona]

Όταν υμείς τους αυτούς αποδειξητε στρατιωτας και μάρτυρας των στρατηγουμενων και δικαστας οίκαδε ελθοντας των ευθυνών,ώστε μη ακουειν μόνον υμάς τα ύμετερα αυτών,νυν δε εις τούτο ηκει τα πράγματα αισχυνης... ..το απαρεμφάτο " μη ακουειν " που είναι σε θέση ρήματος έχει υποκείμενο το υμάς ...σε σχέση με ποιο ρήμα διαπιστώνουμε αν έχουμε ταυτοπροσωπια ή ετεροπροσωπια;της χρονικουποθετικης ή της κύριας που έπεται;

[apri]

Από το ρήμα εξάρτησής του, δηλ. από το "αποδείξητε".

[primus inter pares]

Ποια είναι η αναλυτική σύνταξη στο: Ου πονου πολλου με δει; (=δε χρειαζεται να μπω σε μεγαλο κοπο)