Λατινικά Γ' Λυκείου

[Dwrina]

Στη Λατινική η αυτοπάθεια όσον αφορά στο γ΄πρόσωπο δηλώνεται μόνο με την προσωπική και την κτητική αντωνυμία γ΄ προσώπου, έτσι δεν είναι; Γιατί στην αρχαία Ελληνική μπορεί να δηλώνεται και την επαναληπτική αὐτός. Νομίζω όμως ότι στη Λατινική δεν έχουμε τέτοια εξαίρεση.

Και αντίστροφα τώρα, η προσωπική και η κτητική του γ΄προσώπου χρησιμοποιούνται πάντοτε σε αυτοπάθεια, άμεση ή έμμεση, σωστά;

[PDE ads]

[Sali]

Όλα σωστά, Dwrina!

[Dwrina]

 Σε ευχαριστώ, Sali!

Ο Κανελλόπουλος γράφει ότι η γενική του socius είναι (μόνο) socii, γιατί πρόκειται για ουσιαστικοποιημένο επίθετο.
Αυτό τι σημαίνει; Ότι για τα επίθετα σε -ius δεν ισχύει ότι μπορεί στη γενική του ενικού να συναιρούν τα δύο -ii σε ένα;

[Sali]

Την ίδια παρατήρηση έχω βρει και σε άλλες ελληνικές Γραμματικές (του Τζερεφού και του Σεμιτέλου) και σε ξένες (του Donaldson και του Lane), δεν τη βρήκα όμως στη σχολική Γραμματική, στη Γραμματική του Σκάσση (τη μεγάλη και τη σχολική) και σε άλλες ξένες αγγλόφωνες Γραμματικές (για τις γερμανόφωνες δεν μπορώ να πω κάτι, αφού δεν ξέρω τη γλώσσα).

Από την άλλη, το μεγάλο λεξικό Oxford Latin Dictionary δίνει τα επίθετα αυτά στα τρία γένη χωρίς σχόλιο για τη γενική ενικού του αρσεν. και του ουδετ., αλλά όταν τα ίδια επίθετα εμφανίζονται ουσιαστικοποιημένα, δίνει και τους δύο τύπους της γενικής ενικού. Π.χ. adversarius, -ia, -ium / socius, -ia, -ium και, αντίστοιχα, adversarius, -(i)i / socius, -(i)i.

[PDE ads]

[Dwrina]

Το ut με το οποίο εισάγονται οι παραβολικές προτάσεις θεωρείται σύνδεσμος ή αναφορικό τροπικό επίρρημα;

Το ψηφιακό βοήθημα γράφει για την πρόταση ut puer magistrum (honorat): «εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut».

Και στο Λεξικό από τη μία βλέπω   I As adv. of manner… Relative adverb of manner = eo modo quo, as.  1. Without demonstr. as correlatives, 2. With the correlative ita or sic   

και από την άλλη, λίγο πιο κάτω  II Conj.   A. Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like. α. With sic as correlative… κ.α. Και δεν καταλαβαίνω.

[Sali]

Το ut με το οποίο εισάγονται οι παραβολικές προτάσεις θεωρείται σύνδεσμος ή αναφορικό τροπικό επίρρημα;

Αναφορικό τροπικό επίρρημα είναι, δεν χωράει συζήτηση. Σύνδεσμος είναι όταν εισάγει άλλες προτάσεις (τελικές, συμπερασματικές κ.ά.).

[Dwrina]

Ευχαριστώ, Sali!

[Dwrina]

Αυτά που ισχύουν για τις δεικτικές αντωνυμίες της αρχαίας Ελληνικής σε έμμεση δείξη (ὅδε κατά κανόνα στα επόμενα, οὗτος και ἐκεῖνος συνήθως στα προηγούμενα και σπανιότερα στα επόμενα) ισχύουν και για την hic, iste και ille αντίστοιχα;

[Sali]

Αυτά που ισχύουν για τις δεικτικές αντωνυμίες της αρχαίας Ελληνικής σε έμμεση δείξη (ὅδε κατά κανόνα στα επόμενα, οὗτος και ἐκεῖνος συνήθως στα προηγούμενα και σπανιότερα στα επόμενα) ισχύουν και για την hic, iste και ille αντίστοιχα;

Λίγο-πολύ ισχύουν τα εξής:

Η hic αναφέρεται συνήθως στα επόμενα, αλλά όταν τα επόμενα αντιτίθενται με τα προηγούμενα, τότε η ille συνήθως αναφέρεται στα επόμενα και η hic στα προηγούμενα.

Όταν έχουν ήδη μνημονευθεί δύο πρόσωπα ή πράγματα, η hic αναφέρεται κανονικά στο τελευταίο και η ille στο προηγούμενο, αλλά σπανιότερα συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή η hic αναφέρεται σ' αυτό που μνημονεύθηκε πρώτο, αλλά που είναι και το σημαντικότερο, ενώ η ille στο τελευταίο και λιγότερο σημαντικό.

Δεν αναφέρθηκα στην iste, γιατί η χρήση της ως προς αυτό που μας απασχολεί εδώ είναι σπάνια. Συνηθέστερα όμως αναφέρεται στα προηγούμενα και σπανιότερα στα επόμενα.

Όλα αυτά είναι μια πολύ γενικευτική προσέγγιση· στα κείμενα οι ποικιλίες είναι πολλές.

[Dwrina]

 
Η πρόταση ultimis annis vitae suae in Campania habitabat, αντί για se tenebat, είναι σωστή, έτσι;

[Sali]

Ναι.

[Dwrina]

Η σχολική Γραμματική δίνει θηλυκό της ουσιαστικής aliquis σε παρένθεση, ενώ το ψηφιακό βοήθημα κλίνει κανονικά το θηλυκό με χωριστές καταλήξεις. Η ΟΕΦΕ όμως στην ύλη δίνει aliquis/aliquis/aliquid και μόλις πρόσεξα ότι και το σχολικό βιβλίο στο Λεξιλόγιο δίνει την ουσιαστική ως aliquis, aliquid και αυτό ακριβώς βλέπω και στο  LewisShort.

Τι σημαίνει όμως το aliquis, aliquid; Ότι το θηλυκό έχεις τις ίδιες καταλήξεις με το αρσενικό ή απλώς ότι η αντωνυμία ως ουσιαστική δεν δηλώνει κατά κανόνα θηλυκό πρόσωπο (είναι, δηλαδή, διγενής); Αν ισχύει το δεύτερο (όπως μου φαίνεται), θα είναι λάθος να ζητήσουν θηλυκό της αντωνυμίας και να περιμένουν να γράψουν οι μαθητές το aliquis, έτσι δεν είναι; 

Επίσης, από κάπου πρέπει να προκύπτει και ο χωριστός τύπος για το θηλυκό, έστω και σε παρένθεση της σχολικής Γραμματικής. Μήπως  σπανίως η ουσιαστική αντωνυμία δηλώνει θηλυκό πρόσωπο, και τότε χρησιμοποιούνται οι καταλήξεις του θηλυκού;

[Dwrina]

Μήπως  σπανίως η ουσιαστική αντωνυμία δηλώνει θηλυκό πρόσωπο, και τότε χρησιμοποιούνται οι καταλήξεις του θηλυκού;

Το ξανασκέφτηκα και νομίζω ότι δεν μπορεί  η ουσιαστική αντωνυμία να είναι θηλυκού γένους, αφού, όταν λέμε "κάποιος" εννοούμε πάντοτε "κάποιος άνθρωπος", ενώ, αν εννοείται οτιδήποτε άλλο εκτός από το "άνθρωπος", μάλλον η αντωνυμία πρέπει να θεωρηθεί επιθετική, και ας παραλείπεται το προσδιοριζόμενο. Επομένως, ίσως στα κείμενα να απαντά σπανίως η αντωνυμία θηλυκού γένους (με τις καταλήξεις του θηλυκού)  χωρίς προσδιοριζόμενο όρο, αλλά τότε μάλλον η αντωνυμία πρέπει να θεωρείται επιθετική (με παράλειψη του προσδιοριζόμενου). Μήπως για αυτό η σχολική Γραμματική δίνει το θηλυκό σε παρένθεση, γιατί είναι αμφισβητούμενο αν, όταν βρίσκεται χωρίς προσδιοριζόμενο όρο, πρόκειται για την ουσιαστική ή την επιθετική αντωνυμία;

[Sali]

Το θηλυκό της ουσιαστικής αόριστης αντωνυμίας, όπως μας πληροφορεί το OLD, είναι aliqua (όχι και aliquae, όπως λέει ο Τζάρτζανος). Μπορεί να είναι σχετικά σπάνιο, αλλά πιστοποιείται ξεκάθαρα μέσα από τα κείμενα. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρηθεί επιθετική κατά παράλειψη του προσδιοριζόμενου όρου· επιθετική θεωρείται μόνο αν προσδιορίζει ομοιόπτωτα ρητώς εκπεφρασμένο στο κείμενο προσδιοριζόμενο όρο. Σημειωτέον ότι και ο Σκάσσης στη μεγάλη Γραμματική του (παράγρ. 89) δίνει τον τύπο aliqua ως θηλυκό της ουσιαστικής αόριστης αντωνυμίας.

Το πράγμα είναι ευεξήγητο, διότι το δεύτερο συνθετικό της αντωνυμίας αυτής είναι η επίσης ουσιαστική αόριστη αντωνυμία quis, qua (quae), quid (το πρώτο συνθετικό ali- από το alius), αλλά ο τύπος aliquae του θηλυκού δεν απαντά.

Αυτή είναι η πραγματικότητα· αλλά το τι θα ακολουθηθεί στην πράξη, αν δηλαδή θα υιοθετηθεί η άποψη του σχολικού βιβλίου ή της ΟΕΦΕ, ή η άποψη της σχολικής Γραμματικής, αυτό έχει να κάνει με την επιλογή του κάθε διδάσκοντος.

Η επιθετική αόριστη αντωνυμία είναι γνωστό πως σχηματίζεται έτσι: aliqui, aliqua, aliquod. Όμως, για λόγους πληρότητας και μόνο πρέπει να πω ότι υπάρχει και η επιθετική aliquis, aliquid (OLD) (για την aliquis βρήκα παραδείγματα μόνο στο αρσενικό), η οποία διακρίνεται από την προαναφερθείσα επιθετική μόνο στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του ουδέτερου γένους, ενώ στις άλλες πτώσεις ταυτίζονται, οπότε δεν γνωρίζουμε μεν σε ποια από τις δύο επιθετικές ανήκουν οι τύποι των άλλων πτώσεων, αναγκαστικά όμως τους αποδίδουμε στην πρώτη.