Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[apri]

Επειδή δεν έχω το βιβλίο του Μπαχαράκη, μήπως μπορεί να μου γράψει κάποιος από εσάς τι ακριβώς ορίζει ως "ολικό κατηγορούμενο";

[PDE ads]

[stam]

"Ολικό είναι το κατηγορούμενο που έχει το ίδιο νοηματικό πλάτος με το υποκείμενο, δηλαδή το κατηγορούμενο που επαναλαμβάνει καθολικά με άλλη φραστική μορφή μια έννοια και την αντικαθιστά με ένα ζητούμενο καθολικό γνώρισμα"
"Αναλυτικά, το ολικό κατηγορούμενο (έναρθρο συνήθως, και με το συνδετικό ἐστί) έχει συγκεκριμένο και ορισμένο περιεχόμενο, το οποίο αποτελεί ικανό και ζητούμενο δηλωτικό ή οριστικό στοιχείο της ταυτότητας του προσδιοριζομένου: το (δηλώνει - το) δείχνει ποιο είναι (: δεικτική σχέση, δεικτικό κατηγορούμενο) ή το ορίζει ποιοτικά ταυτίζοντας τις δύο έννοιες (: ταυτιστική ή οριστική σχέση, οριστικό κατηγορούμενο). Συνακόλουθα, στις σχέσεις αυτού του είδους είναι δυνατόν  ο ίδιος όρος να εκληφθεί (αδιάφορα) ή ως Υ ή ως Κ, χωρίς αλλοίωση του νοήματος, γιατί οι δύο έννοιες είναι σχεδόν ταυτοπλατείς και (σχεδόν) ταυτόσημες.

Παραδείγματα: Οὗτός ἐστιν ὁ ἀνδρεῖος (οὗτος = ὁ ἀνδρεῖος ή ὁ ἀνδρεῖος = οὗτος, ... οἱ ἄνδρες εἰσὶν οἱ ποιοῦντες ὅ,τι ἐν ταῖς μάχαις γίγνηται, ... τοῦτό ἐστιν τὸ ἀδικεῖν, ἔστι ψυχὴ τῆς πόλεως πολιτεία

[apri]

Σε ευχαριστώ πολύ stam, για τον κόπο.

Δεν συμφωνώ και τόσο με αυτά που λέει. Πιστεύω ότι το κατηγορούμενο είναι πάντα το όνομα με τη λιγότερο συγκεκριμένη αναφορά στην πρόταση, που δείχνει ιδιότητα ή τη λιγότερο γνωστή ταυτότητα. Αντιθέτως, το υποκείμενο είναι το πιο συγκεκριμένο, το πιο γνωστό στοιχείο και γι' αυτό λειτουργεί κατά κανόνα ως το 'θέμα'  της πρότασης.
Σίγουρα, στην περίπτωση που συζητάμε, τα όρια είναι δυσδιάκριτα, δεν είναι όμως ανύπαρκτα.

[stam]

Όντως, έτσι είναι. Νομίζω κανείς δε χρησιμοποιεί τον όρο αυτόν, με την εξαίρεση, ίσως, των μαθητών του Μπαχαράκη. Η χειρότερη περίπτωση είναι όταν έχουμε φιλοσοφικούς ορισμούς όπου τόσο το υποκείμενο όσο και το κατηγορούμενο έχουν τη μορφή του έναρθρου απαρεμφάτου!

[PDE ads]

[Sali]

Η χειρότερη περίπτωση είναι όταν έχουμε φιλοσοφικούς ορισμούς όπου τόσο το υποκείμενο όσο και το κατηγορούμενο έχουν τη μορφή του έναρθρου απαρεμφάτου!

Αυτό πρέπει να είναι εξαιρετικά σπάνιο. Ένα μόνο παράδειγμα έχω βρει: Αριστοτ. Ῥητορ. 1368 b ἔστω δὴ τὸ ἀδικεῖν τὸ βλάπτειν ἑκόντα παρὰ τὸν νόμον. Εδώ φαίνεται πως το πρώτο απαρ. είναι υποκείμενο (ορίζεται η φύση της αδικίας) και το δεύτερο κατηγορούμενο.

Stam, έχεις βρει κι άλλα τέτοια;

[stam]

Κι εγώ τον Αριστοτέλη είχα κατά νου. Επειδή δεν έχω χρόνο τώρα, επιφυλάσσομαι να παραθέσω παραδείγματα, αν υπάρχουν!

[stam]

Δύο παραδείγματα που βρήκα από τη Ρητορική : ἔστι δὴ τὸ ἀδικεῖσθαι τὸ ὑπὸ ἑκόντος τὰ ἄδικα πάσχειν (1.13.5),
ἔστω δὴ τὸ φιλεῖν τὸ βούλεσθαί τινι ἃ οἴεται ἀγαθά (2.4.2)

[Sali]

Πολύ ωραία! Ευχαριστώ πολύ, Stam! Φαίνεται πως είναι αριστοτελική συνήθεια, έτσι;

[stam]

Θα ρίξω μια ματιά και στον Πλάτωνα, αν ευκαιρήσω.

[Dwrina]

Όταν το κομίζω συντάσσεται με αιτιατική και δοτική προσώπου, έχει τη σημασία «φέρνω σε κάποιον κάτι», οπότε η δοτική έμμεσο αντικείμενο, ή «εισάγω κάτι για κάποιον», οπότε η δοτική χαριστική; Στο τοὺς ἀντιστρατήγους κομίσαι Λακεδαιμονίοις η δοτική μού δίνει την εντύπωση έμμεσου αντικειμένου, αλλά στο κόμιζέ νύν μοι παῖδα τὸν ἐμόν μου ταιριάζει περισσότερο ως χαριστική.

[Dwrina]

Τις εκφράσεις οὐκ ἔστιν ὅστις κ.λπ.  τις θεωρούμε στερεότυπες, που ισοδυναμούν με αόριστες αντωνυμίες (και αυτό διδάσκουμε). Επομένως,  πρέπει να αναγνωρίζουμε με αυτές αναφορική συμπερασματική πρόταση, σύμφωνα με τον Smyth (2557), ή όχι; Αλλά και ο ίδιος ο Smyth, ενώ κάνει λόγο για αναφορική συμπερασματική πρόταση, το τελευταίο  παράδειγμά του, ὧν οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ ἂν καταφρονήσειεν,  το μεταφράζει μεταφράζει με every one και κύρια πρόταση, whom every one would despise.

Μια αναφορική πρόταση που εκφέρεται με οριστική μέλλοντα υπάρχει περίπτωση να είναι απλή αναφορική ή θα είναι οπωσδήποτε τελική ή συμπερασματική;

[Sali]

Τις εκφράσεις οὐκ ἔστιν ὅστις κ.λπ.  τις θεωρούμε στερεότυπες, που ισοδυναμούν με αόριστες αντωνυμίες (και αυτό διδάσκουμε). Επομένως,  πρέπει να αναγνωρίζουμε με αυτές αναφορική συμπερασματική πρόταση, σύμφωνα με τον Smyth (2557), ή όχι; Αλλά και ο ίδιος ο Smyth, ενώ κάνει λόγο για αναφορική συμπερασματική πρόταση, το τελευταίο  παράδειγμά του, ὧν οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ ἂν καταφρονήσειεν,  το μεταφράζει μεταφράζει με every one και κύρια πρόταση, whom every one would despise.

Εγώ δεν μιλάω καν για αναφορικές προτάσεις· λαμβάνω τις εκφράσεις αυτές ως όρους της πρότασης εντός της οποίας ανήκουν. Οι στερεότυπες αυτές εκφράσεις αυτονομήθηκαν, γι' αυτό και κάποτε χρησιμοποιούνται χωρίς να ακολουθεί ρήμα: Θουκυδ. VII, 11, 2 ἦλθε Γύλιππος Λακεδαιμόνιος στρατιὰν ἔχων ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ ἀπὸ τῶν ἐν Σικελίᾳ πόλεων ἔστιν ὧν.

Μια αναφορική πρόταση που εκφέρεται με οριστική μέλλοντα υπάρχει περίπτωση να είναι απλή αναφορική ή θα είναι οπωσδήποτε τελική ή συμπερασματική;

Συνήθως δηλώνει σκοπό ή αποτέλεσμα, αυτό έχω προσέξει εγώ. Σημασία πάντως έχει το ρήμα της προσδιοριζόμενης πρότασης.

[Dwrina]

Συνήθως δηλώνει σκοπό ή αποτέλεσμα, αυτό έχω προσέξει εγώ.

Και εγώ δεν έχω δει καμία αναφορική με μέλλοντα η οποία να μην μπορεί να θεωρηθεί και τελική ή συμπερασματική, και αυτό μου κάνει εντύπωση.

Σε ευχαριστώ πολύ!

[Dwrina]

Όταν η απόδοση ενός υποθετικού λόγου  εκφέρεται με απρόσωπο ρήμα ή έκφραση ιστορικού χρόνου που εκφράζει το δέον ή το δυνατό, χωρίς το δυνητικό ἄν, ο υποθετικός λόγος δηλώνει πάντοτε αντίθετο του πραγματικού; Για να παραλείπεται συνήθως το ἂν σε αυτές τις περιπτώσεις, φαίνεται ότι δεν μπορεί να εκφράζεται πραγματικό (αλλιώς θα προκαλείτο σύγχυση).   Καὶ εἰ μηδένα ἄνθρωπον ᾐσχύνου, τοὺς θεοὺς ἐχρῆν σε δεδιέναι: ο λανθάνων υποθετικός λόγος αντίθετο του πραγματικού δεν δηλώνει;