Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Sali]

Εδώ έχουμε δύο πλάγιες ερωτήσεις εξαρτώμενες από το ἐνθυμήθητε και συνδεόμενες με το καί. Απ' αυτές η πρώτη εμφανίζεται ελλιπής (οἷοί τινες ὄντες πολῖται καὶ αὐτοὶ) και η δεύτερη ακέραιη. Η πρώτη συμπληρώνεται από τους τύπους της δεύτερης (ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν).

Η δυσκολία σε τέτοιες περιπτώσεις - κυρίως μεταφραστικά - έγκειται στο ότι τα εισαγωγικά οἷοι και ὧν δεν εξαρτώνται απευθείας από το κύριο ρήμα αλλά το μεν πρώτο προσδιορίζει το πολῖται, το οποίο εξαρτάται από το ὄντες, και το δεύτερο από το προσήκοντες ως γεν. κτητική. Τα ὄντες και προσήκοντες νομίζω πως έχουν αιτιολογική σημασία, και γι' αυτό θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε κάπως έτσι: "τι είδους πολίτες επειδή είμαστε (έχουμε την αξίωση...)" και "τίνων συγγενείς επειδή είμαστε έχουμε την αξίωση...". Προτιμότερο βέβαια θα ήταν να μεταφράζαμε έτσι: "τι είδους πολίτες είμαστε (και έχουμε την αξίωση...)" και "τίνων συγγενείς είμαστε και έχουμε την αξίωση...". Ο ομιλητής αιτιολογεί με δύο τρόπους την απαίτησή του να τύχει του οίκτου των δικαστών: προβάλλει αφενός μεν το ήθος του, αφετέρου δε τη συγγένειά του με τον Νικία και τους αδελφούς του. Βέβαια, υπάρχει και η μτχ. ἀδικούμενοι, που είναι σίγουρα αιτιολογική, αλλά αυτό δεν ακυρώνει καθόλου τις προηγούμενες αιτιολογίες.

Η πρόταση εἰ χρὴ ... μετεῖναι είναι πλάγια ερωτηματική ολικής αγνοίας ως επεξήγηση στο περὶ τῆς πολιτείας ή, καλύτερα ίσως, ως αντικείμενο σε μια εννοούμενη τροπική μτχ. ὁρῶντες ή σκοπούμενοι κ.τ.ό.

Η μτχ. δημοκρατουμένης νομίζω πως πρέπει να ληφθεί ως επιθετική σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού στο τῆς πόλεως. Στις περιπτώσεις αυτές λανθάνει, πάντοτε σχεδόν, μια χρονική σχέση ανάμεσα στη μτχ. και το προσδιοριζόμενο ρήμα.

[PDE ads]

[apri]

Μερικές σκέψεις.

1. Η πρόταση  "Ἐνθυμήθητε τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἷοί τινες ὄντες πολῖται καὶ αὐτοὶ καὶ ὧν προσήκοντες ἀδικούμενοι ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν", θεωρώ ότι έχει προέλθει από τη σύμπτυξη των εξής δυο:

-Ἐνθυμήθητε τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἷοί τινες εσμέν πολῖται καὶ αὐτοὶ καὶ (οὗτοι) ὧν προσήκοντες (εσμέν).
-Ἐνθυμήθητε ότι ἀδικούμενοι ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν

Στην πρώτη σκέφτομαι ότι πρέπει να εννοείται το "ούτοι", γιατί πρέπει να υπάρχει μια αναλογία με το "και αυτοί". Δεν μπορεί να υπάρχει τυχαία το "και" μπροστά από το "αυτοί". Αν συνδεόταν το "ων" με το "οίοι", θα υπήρχε μόνο ένα "και" μπροστά από το "ων".
Πιστεύω ότι το νόημα πρέπει να είναι:
Θυμηθείτε τι είδους πολίτες είμαστε και εμείς οι ίδιοι και αυτοί των οποίων είμαστε συγγενείς.

Κατά τη σύμπτυξη των δύο προτάσεων το "εσμέν" έγινε μετοχή "όντες", που ίσως είναι τροπική με την έννοια της συμπεριφοράς του υποκειμένου κατά την πράξη (πρβλ ἦλθε γελῶν). Η μετοχή "αδικούμενοι" είναι αιτιολογική.

Και μετά τη σύμπτυξη θεωρώ πως το κείμενο λέει:
Θυμηθείτε, άνδρες δικαστές, τι είδους πολίτες όντας και εμείς οι ίδιοι και οι συγγενείς μας αξιώνουμε, επειδή αδικούμαστε, να έχουμε το έλεός σας και δίκαιη μεταχείριση.


2. Στην πρόταση "οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆς οὐσίας ἀγωνιζόμεθα, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς πολιτείας, εἰ χρὴ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως ἡμῖν μετεῖναι":

Η πρόταση με το "ει" είναι μια υποθετική που λειτουργεί ονοματικά εκφράζοντας το ενδεχόμενο αντικείμενο του αγώνα.
Έχει δίκιο, όμως ο Sali, ότι εδώ παραδοσιακά θα χαρακτηριζόταν πλάγια ερωτηματική.
Πάντως, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να εννοήσουμε κάτι.

Η μετοχή "δημοκρατουμένης" θεωρώ πως είναι χρονική. Αγωνίζονται για το αν πρέπει να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή τη στιγμή που υπάρχει δημοκρατικό καθεστώς.