Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Dwrina]

Ευχαριστώ πολύ, apri!

[PDE ads]

[Dwrina]

Από τη στιγμή που αναγκάστηκα να ορίζω χρονική βαθμίδα έμπλεξα και χρειάζομαι πάλι την βοήθειά σας.
Όπου έχω κοιτάξει τα ότε, οπότε, όπως επίσης και τα οσάκις, οποσάκις, δίνονται στους συνδέσμους με τους οποίους εισάγεται μόνο σύγχρονο. Στις προτάσεις όμως εἰ τηλικοῦτον ὄντα ἀπεκτείνατε, ὅτε πρῶτον εἰς ὑμᾶς ἐλάβετε ἐξαμαρτάνοντα, οὐκ ἂν ἐγένοντο συμφοραὶ τοσαῦται τῇ πόλει  και  ὁπότε τὸ δίκαιον μὴ οἶδα, ὅ ἐστι, σχολῇ εἴσομαι εἴτε ἀρετή τις οὖσα τυγχάνει εἴτε καὶ οὔ, πού είναι το σύγχρονο, αφού πρώτα τον συνέλαβαν και μετά θα τον εκτελούσαν (αν τον εκτελούσαν), και αφού πρώτα δεν γνωρίζω και μετά θα μάθω; Ούτε στον Smyth βρήκα παράδειγμα προτερόχρονου με ότε. 
Μόνο για τα όταν, οπόταν έχω διαβάσει ότι δηλώνουν προτερόχρονο και μόνο στις χρονικοϋποθετικές του προσδοκώμενου (ενώ στην αόριστη επανάληψη δηλώνουν σύγχρονο). Αυτό ισχύει;

[Sali]

Η χρονική σχέση δεν είναι αποκλειστικά θέμα συνδέσμων, είναι θέμα συμφραζομένων. Στο πρώτο παράδειγμά σου έχουμε καθαρά προτερόχρονο. Από το LSJ πήρα και ένα άλλο ωραίο παράδειγμα: Ξενοφ. Ελλ. Ι, 7, 35 Καλλίξενος δὲ κατελθὼν ὅτε καὶ οἱ ἐκ Πειραιῶς εἰς το ἄστυ (ενν. κατῆλθον).
Στο δεύτερο παράδειγμα η πρόταση μου φαίνεται αιτιολογική.
Όσο για το τελευταίο ερώτημά σου, νομίζω πως αυτό που λες ισχύει.

[Dwrina]

Στο πρώτο παράδειγμά σου έχουμε καθαρά προτερόχρονο. Από το LSJ πήρα και ένα άλλο ωραίο παράδειγμα: Ξενοφ. Ελλ. Ι, 7, 35 Καλλίξενος δὲ κατελθὼν ὅτε καὶ οἱ ἐκ Πειραιῶς εἰς το ἄστυ (ενν. κατῆλθον).

Εδώ γιατί η πρόταση με το ὅτε να δηλώνει προτερόχρονο; Το νόημα δεν είναι ότι ο Καλλίξενος γύρισε στην Αθήνα την ίδια εποχή (δηλαδή ταυτόχρονα) με τους άλλους;

Στο δεύτερο παράδειγμα η πρόταση μου φαίνεται αιτιολογική.

Ο Smyth (2397) την δίνει ως χρονικοϋποθετική (της αόριστης επανάληψης υποθέτω). Εκεί την είδα και  προβληματίστηκα για το αν δηλώνει σύγχρονο ή προτερόχρονο, το οποίο μου φαίνεται πιο λογικό.

[PDE ads]

[Sali]

Εδώ γιατί η πρόταση με το ὅτε να δηλώνει προτερόχρονο; Το νόημα δεν είναι ότι ο Καλλίξενος γύρισε στην Αθήνα την ίδια εποχή (δηλαδή ταυτόχρονα) με τους άλλους;

Δίκιο έχεις, ατυχές το παράδειγμά μου.

Ο Smyth (2397) την δίνει ως χρονικοϋποθετική (της αόριστης επανάληψης υποθέτω). Εκεί την είδα και  προβληματίστηκα για το αν δηλώνει σύγχρονο ή προτερόχρονο, το οποίο μου φαίνεται πιο λογικό.

Θα διαφωνήσω με τον Smyth. Αυτό το ὁπότε αποκλείεται εδώ να είναι αμιγώς χρονικό. Η πρόταση περιέχει αιτία οπωσδήποτε. Μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε χρονικοαιτιολογική (όπως συχνά γίνεται με τις προτάσεις του ὅτε, ὁπότε). Η άρνηση μὴ δίνει βέβαια και μια υποθετική χροιά στην πρόταση, αλλά αυτό δεν μπορεί να άρει τον αιτιολογικό της χαρακτήρα.

[Dwrina]

Υπάρχουν κανόνες στα αρχαία ελληνικά για την μετατροπή των αντωνυμιών στον πλάγιο λόγο; Σε συντακτικό που δίνεται σε φροντιστήριο και το ἐγώ και το σύ μετατρέπονται σε οὗτος. Σε ασκήσεις πάλι έχω δει να μετατρέπονται και τα δύο σε αὐτός, (ακόμη και σε ονομαστική, το οποίο προφανώς είναι λάθος), ενώ δεν έχω δει πουθενά μετατροπή σε ἐκεῖνος.

[Sali]

Οι αντωνυμίες που μας ενδιαφέρουν στον πλάγιο λόγο είναι κυρίως αυτές που έχουν πρόσωπο, δηλαδή οι προσωπικές, οι κτητικές και οι αυτοπαθητικές. Η μετατροπή τους βασίζεται στο ποιος εκφέρει τον πλάγιο λόγο (δηλ. το υποκ. του ρ. εξάρτησης) και σε ποιον απευθύνεται. Έτσι, κάθε αντωνυμία ή μετατρέπει το πρόσωπό της σε κάποιο από τα άλλα δύο στον π.λ. ή το διατηρεί. Αν π.χ. μια αντωνυμία πρώτου προσώπου πρέπει να μετατραπεί σε αντων. τρίτου προσώπου, θα γίνει επαναληπτική ή δεικτική ή προσωπική γ΄προσώπου (σε έμμεση αυτοπάθεια)· μπορεί όμως να μετατραπεί και σε αντων. β΄προσώπου ή να διατηρήσει το α΄πρόσωπο του ευθέος λόγου. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα πρόσωπα.
Κατά τα άλλα, η επιλογή μεταξύ των δεικτικών οὗτος και ἐκεῖνος στον π.λ. βασίζεται κανονικά στην ειδική σημασία και χρήση των αντωνυμιών αυτών, όπως περιγράφονται στα Συντακτικά. Αν, για παράδειγμα, μεγάλη χρονική ή τοπική απόσταση χωρίζει τον ευθύ από τον πλάγιο λόγο, καλύτερο είναι να προταχθεί η ἐκεῖνος έναντι της οὖτος. Με την ίδια λογική και η οὗτος του ε.λ. μπορεί να γίνει ἐκεῖνος, αλλά η ἐκεῖνος του ε.λ. καλό είναι να παραμείνει. (Όλα αυτά όμως μάλλον φαντάζουν βαρετά και εξεζητημένα για έναν μαθητή). Η οριστική αὐτὸς πρέπει να υπάρχει ήδη στον ε.λ. για να διατηρηθεί στον π.λ., γιατί δεν μπορούμε στον π.λ. να "ανακαλύψουμε" μια διασταλτική σημασία που δεν υπάρχει στον ε.λ.

[Dwrina]

 Αν π.χ. μια αντωνυμία πρώτου προσώπου πρέπει να μετατραπεί σε αντων. τρίτου προσώπου, θα γίνει επαναληπτική ή δεικτική ή προσωπική γ΄προσώπου (σε έμμεση αυτοπάθεια)

Αυτό με την έμμεση αυτοπάθεια δεν το καταλάβα καθόλου και γενικά μπερδεύτηκα με την αντωνυμία γ προσώπου, γιατί νόμιζα ότι, εφόσον δεν απαντά συχνά στα κείμενα, δεν μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε.

Όσο για την επαναληπτική, μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε, ακόμη και αν δεν προηγείται στο κείμενο το  όνομα του προσώπου στο οποίο αναφέρεται  η αντωνυμία;

[Sali]

Αυτό με την έμμεση αυτοπάθεια δεν το καταλάβα καθόλου και γενικά μπερδεύτηκα με την αντωνυμία γ προσώπου, γιατί νόμιζα ότι, εφόσον δεν απαντά συχνά στα κείμενα, δεν μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε.

Όταν η αντων. βρίσκεται σε δευ/σα πρότ. του π.λ. ή ανήκει σε απαρ. ή μτχ. του π.λ., αλλά αναφέρεται στο υποκ. του ρ. εξάρτησης, γίνεται χρήση της προσωπικής αντωνυμίας του γ΄προσώπου. Αυτός είναι ο κανόνας, που, πάντως, δεν είναι και χωρίς εξαιρέσεις: Θουκυδ. VII, 86, 2 ὁ δὲ Γύλιππος καλὸν τὸ ἀγώνισμα ἐνόμιζέ οἱ εἶναι (οἱ = Γυλίππῳ) (ε.λ. καλὸν τὸ ἀγώνισμα ἐμοί έστι).

Όσο για την επαναληπτική, μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε, ακόμη και αν δεν προηγείται στο κείμενο το  όνομα του προσώπου στο οποίο αναφέρεται  η αντωνυμία;

Την επαναληπτική θα την χρησιμοποιήσουμε κανονικά, όταν αναφέρεται όχι στο υποκ. αλλά σε άλλο πρόσωπο της πρόταση εξάρτησης.

[Dwrina]

Κατάλαβα!
Ευχαριστώ πολύ, Sali!

[Dwrina]

ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι :  το  τοὺς ἀθανάτους,  έτσι όπως είναι το κείμενο, έχει κάποια συντακτική θέση; Αν όχι, μπορούμε να εννοήσουμε ολόκληρη δευτερεύουσα πρόταση αἷς ἄξιόν ἐστι καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι;

[MARKOS]

το "ως όντας" μήπως ειναι αιτιατική απόλυτη και γιαυτό έβαλε "τους αθανάτους" αντί δοτικής ομοια με το "τιμαις"?

[paramythenia]

Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό ειναι μήπως το τους αθανάτους είναι υποκείμενο του απαρεμφάτου, όπως και το τους τετελευτηκοτας, αν και θα θέλαμε μια δοτική αντικειμενική.

[theodora7]

Η επιθετική μετοχή νομίζω συνδέεται με τους αθανατους λόγω του και  και λειτουργεί ως υποκειμενο στο όντας,το αξιους κατηγορουμενο.Συνδετικη η μετοχή.Το απαρεμφατο αναφοράς λόγω του αξιους,ενώ το όντας αιτιολογικη.Περιμενω από Sali και apri απάντηση.