Λατινικά Γ' Λυκείου

[apri]

Επίσης, το  pecus έχει ετυμολογικά σχέση με τη λέξη ζώο ή με το κοπάδι, όπως λέει το σχολικό βιβλίο;

To pecus σημαίνει "κοπάδι". Ετυμολογική σχέση έχει με το "pecunia" (=περιουσία, χρήματα).

Η σημασιολογική τους σύνδεση προέκυψε ιστορικά ως εξής:
"......Ιt is worth remembering that the beginnings of Rome are quite simple farmers and shepherds living in the hills near the Tiber River.

Living on the slopes of the Palatine, Esquiline or Quirinal, villagers of the Iron Age were not too rich in metal – hence the limited trade in those days had to be based on something else. Pecus – sheep and oxen: this was the currency of the first Romans.
..... a resident of ancient Rome, even a powerful republican senator from the 4th century B.C. he was above all a farmer and saw nothing wrong in following the plow.

From the word pecus (cattle) comes pecunia – money."

[Πηγή: https://imperiumromanum.pl/en/article/pecunia-olet-first-roman-money/amp/]

Κοντολογίς, επειδή η αρχαία Ρώμη ήταν αγροτοκτηνοτροφική κοινωνία, τα κοπάδια ήταν ιστορικά το πρώτο ανταλλακτικό μέσο, καθώς και μέσο μέτρησης του πλούτου. Δηλαδή, η αξία μιας περιουσίας, ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας εκφραζόταν σε αριθμό κεφαλών βοοειδών ή προβάτων.
Γι' αυτό η λέξη που δήλωνε τον πλούτο και τα χρήματα (pecunia) προέκυψε από τη λέξη (pecus) που δήλωνε τα κοπάδια.

[PDE ads]

[Sali]

Τόσο το ετυμολογικό λεξικό του de Vaan όσο και το OLD παράγουν το pecunia από το ουδέτερο της τέταρτης κλίσης pecu (το οποίο στον ενικό έχει μόνο αφαιρετική). Πάντως, ετυμολογική συγγένεια έχουν μεταξύ τους όλες αυτές οι λέξεις: pecu (= κοπάδι· στον πληθ. pecua = οικόσιτα ζώα), pecus-oris (= κοπάδι (ειδικά προβάτων και βοοειδών)· στον πληθ. = οικόσιτα ζώα) και το τριτόκλιτο θηλυκό pecus-udis (= ζώο κάθε είδους· ειδικά = πρόβατο). Και όλα αυτά συγγενεύουν ετυμολογικά με τις αρχαιοελληνικές λέξεις πέκος ή πόκος (= μαλλί προβάτου) < πέκω = κουρεύω.

[apri]

Μια που ανέφερες και τις υπόλοιπες ετυμολογικά συγγενείς λέξεις, έχει ενδιαφέρον η εξέλιξη του peculium που σήμαινε αρχικά την περιουσία σε κοπάδια και στη συνέχεια την ιδιωτική περιουσία.
Από αυτό προέκυψε το επίθετο peculiaris, που ενώ σήμαινε αρχικά τον ιδιόκτητο, μετά σήμαινε τον ιδιαίτερο και περνώντας στα αγγλικά ως peculiar έφτασε τον 17ο αιώνα να δηλώνει τον ιδιόρρυθμο/παράξενο!

[Dwrina]

Μου έδωσαν κάτι σημειώσεις Γραμματικής, όπου βλέπω για το revertor ότι υποτακτική μέλλοντα και μετοχή revertens έχει μόνο ως αποθετικό (αλλά όχι ως ημιαποθετικό), και ότι ως ημιαποθετικό έχει απαρέμφατο μέλλοντα reversum iri. Ισχύει κάτι από αυτά; 

Αυτά σημαίνουν ότι τα ημιαποθετικά με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο δεν έχουν υποτακτική μέλλοντα, δεν έχουν μετοχή ενεστώτα και ότι έχουν το απαρέμφατο μέλλοντα της παθητικής φωνής.   

Εγώ ήξερα ότι τα ημιαποθετικά, και αυτά με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο, έχουν και υποτακτική μέλλοντα και όλους τους ονοματικούς τύπους -με το απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικό-,  εκτός από μετοχή παρακειμένου και απαρέμφατο συντελεσμένου μέλλοντα, ενώ απαρέμφατο παρακειμένου έχουν το ενεργητικό. Μήπως μου διαφεύγει κάτι; 

[PDE ads]

[Dwrina]

Δεν βρίσκω σε καμία Γραμματική τι τύπους σχηματίζουν τα ημιαποθετικά ρήματα (καλά, ούτε για αποθετικά, αλλά για τα αποθετικά αυτό αναφέρεται ξεκάθαρα τουλάχιστον στην σχολική Γραμματική).

Εκείνο όμως που βρήκα τώρα ψάχνοντας για αυτά που ρώτησα στην προηγούμενη ανάρτηση είναι ότι ημιαποθετικά με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο δεν υπάρχουν άλλα εκτός από αυτά που έχουμε και στα σχολικά κείμενα, δηλαδή το revertor και το devertor.

Και αφού το revertor είναι και αποθετικό, ούτως ή άλλως έχει μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα, αλλά θα ήθελα να ξέρω αν ισχύει αυτό που είδα στις σημειώσεις, ότι αυτές τις μετοχές τις έχει μόνο ως αποθετικό.

Δεν νομίζω όμως -αν και δεν μπόρεσα να το βρω πουθενά- ότι ως ημιαποθετικό έχει απαρέμφατο reversum iri.

Και το άλλο που ανακάλυψα τώρα -πληροφοριακά το αναφέρω-είναι ότι μετοχές παθητικού παρακειμένου αρκετών  αποθετικών ρημάτων έχουν και ενεργητική και παθητική σημασία. 

[Sali]

Εγώ ήξερα ότι τα ημιαποθετικά, και αυτά με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο, έχουν και υποτακτική μέλλοντα και όλους τους ονοματικούς τύπους -με το απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικό-,  εκτός από μετοχή παρακειμένου και απαρέμφατο συντελεσμένου μέλλοντα, ενώ απαρέμφατο παρακειμένου έχουν το ενεργητικό. Μήπως μου διαφεύγει κάτι;

Όλα σωστά, αλλά το απαρέμφατο παρακειμένου είναι και παθητικό (reversum/-am/-um ... esse). Αυτό πρέπει να είναι πολύ σπάνιο, γιατί μετά από ψάξιμο (όχι όμως εξαντλητικό) εντόπισα ένα μόνο παράδειγμα στον Πλίνιο τον πρεσβύτερο: Plin. NH 8.83 Apollas ... narrat Demaenetum ... victorem Olympia reversum (ενν. esse).

[Sali]

Και το άλλο που ανακάλυψα τώρα -πληροφοριακά το αναφέρω-είναι ότι μετοχές παθητικού παρακειμένου αρκετών  αποθετικών ρημάτων έχουν και ενεργητική και παθητική σημασία.

Ποια είναι αυτά τα ρήματα; Εγώ έχω υπόψιν μου μόνο το adipiscor (= προλαβαίνω, φτάνω, επιτυγχάνω), το οποίο απαντά σπανιότερα και ως παθητικό, όχι όμως μόνο στη μετοχή παρακειμένου.

[Dwrina]

Ποια είναι αυτά τα ρήματα; Εγώ έχω υπόψιν μου μόνο το adipiscor (= προλαβαίνω, φτάνω, επιτυγχάνω), το οποίο απαντά σπανιότερα και ως παθητικό, όχι όμως μόνο στη μετοχή παρακειμένου.

Τα αναφέρει ο Gildersleeve στην Γραμματική του σελ. 114,  αυτό που λες και  comitatus, effatus, expertus, exsecratus, imitatus, meritus, opinatus, necopinatus, pactus, partitus, sortitus, tutus.

[Dwrina]

Όλα σωστά, αλλά το απαρέμφατο παρακειμένου είναι και παθητικό (reversum/-am/-um ... esse). Αυτό πρέπει να είναι πολύ σπάνιο, γιατί μετά από ψάξιμο (όχι όμως εξαντλητικό) εντόπισα ένα μόνο παράδειγμα στον Πλίνιο τον πρεσβύτερο: Plin. NH 8.83 Apollas ... narrat Demaenetum ... victorem Olympia reversum (ενν. esse).

Το revertor έχει απαρέμφατο και παθητικού παρακειμένου γιατί είναι και αποθετικό, οπότε έχει και παθητικό παρακείμενο. Εγώ αναφερόμουν στα ημιαποθετικά που δεν έχουν παθητικό παρακείμενο, αλλά τελικά διαπίστωσα ότι το μοναδικό τέτοιο ημιαποθετικό είναι το devertor. Αυτό έχει απαρέμφατο μόνο ενεργητικού παρακειμένου, έτσι;

Τώρα, σχετικά με τα υπόλοιπα που ρώτησα, μάλλον δεν έχουν αντίκρισμα, αφού δεν υπάρχουν μόνο ημιαποθετικά ρήματα με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο. Το revertor είναι και αποθετικό, οπότε ως αποθετικό είμαστε σίγουροι ότι έχει μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα, ενώ το devertor είναι και ενεργητικό, οπότε πάλι έχει ούτως ή άλλως, ως ενεργητικό,  μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα.

Μήπως όμως γνωρίζεις -έτσι γιατί μου έμεινε η περιέργεια αν αυτό που γράφουν οι σημειώσεις που μου έδωσαν είναι σωστό- αν τη μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα το revertor την έχει διότι είναι και αποθετικό, ενώ ως ημιαποθετικό μόνο δεν θα την είχε; Δηλαδή, αν μας ζητήσουν (λέμε τώρα)  να γράψουμε τους ονοματικούς τύπους του ημιαποθετικού revertor, θα δώσουμε μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα; Γιατί οι σημειώσεις λένε όχι.

Το reversum iri, που  βλέπω ότι δεν το σχολίασες καν, σίγουρα δεν υπάρχει, έτσι;

[Sali]

Το revertor έχει απαρέμφατο και παθητικού παρακειμένου γιατί είναι και αποθετικό, οπότε έχει και παθητικό παρακείμενο. Εγώ αναφερόμουν στα ημιαποθετικά που δεν έχουν παθητικό παρακείμενο, αλλά τελικά διαπίστωσα ότι το μοναδικό τέτοιο ημιαποθετικό είναι το devertor. Αυτό έχει απαρέμφατο μόνο ενεργητικού παρακειμένου, έτσι;

Ναι. Αυτό το ρήμα απαντά και ως ενεργητικό. Επομένως, ο παρακείμενός του είναι πάντοτε deverti, οπότε και το απαρέμφατο παρακειμ. είναι πάντοτε devertisse.

Μήπως όμως γνωρίζεις -έτσι γιατί μου έμεινε η περιέργεια αν αυτό που γράφουν οι σημειώσεις που μου έδωσαν είναι σωστό- αν τη μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα το revertor την έχει διότι είναι και αποθετικό, ενώ ως ημιαποθετικό μόνο δεν θα την είχε; Δηλαδή, αν μας ζητήσουν (λέμε τώρα)  να γράψουμε τους ονοματικούς τύπους του ημιαποθετικού revertor, θα δώσουμε μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα; Γιατί οι σημειώσεις λένε όχι.

Το ρήμα αυτό στον ενεστώτα και τους εξ αυτού παραγόμενους χρόνους κλίνεται ως αποθετικό, οπότε δίνουμε μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα.

Το reversum iri, που  βλέπω ότι δεν το σχολίασες καν, σίγουρα δεν υπάρχει, έτσι;

Έτσι.

[Dwrina]

Το ρήμα αυτό στον ενεστώτα και τους εξ αυτού παραγόμενους χρόνους κλίνεται ως αποθετικό, οπότε δίνουμε μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα.

Άρα, αυτό που γράφουν οι σημειώσεις δεν ισχύει και δεν έχει και νόημα να ψάχνω αν ένα ημιαποθετικό ρήμα με παθητικό ενεστώτα και ενεργητικό παρακείμενο θα είχε μετοχή ενεστώτα και μέλλοντα, αφού δεν υπάρχει τέτοιο ημιαποθετικό, δηλαδή που να είναι μόνο ημιαποθετικό.

Σε ευχαριστώ πολύ! 

[Sali]

Τα αναφέρει ο Gildersleeve στην Γραμματική του σελ. 114,  αυτό που λες και  comitatus, effatus, expertus, exsecratus, imitatus, meritus, opinatus, necopinatus, pactus, partitus, sortitus, tutus.

Ενδιαφέρουσα πληροφορία. Τη διασταύρωσα με αυτά που αναφέρει το OLD, και διαπίστωσα ότι αυτό, δηλαδή ότι οι μετοχές παθητ. παρακειμ. έχουν ενίοτε και παθητική σημασία, όντως ισχύει για τις μετοχές effatus, imitatus, opinatus και tutus/tuitus.

Άλλα ρήματα απ' αυτά που αναφέρει ο Gildersleeve εμφανίζονται στο λεξικό και ως ενεργητικά (στην ενεργητική και την παθητική φωνή) και ως αποθετικά. Αυτά είναι τα: comito(r), partio(r), sortio(r) και mereo(r). Λογικό λοιπόν είναι η μτχ. παθητικού παρακειμένου των ρημάτων αυτών να έχει παθητική σημασία, αφού ανήκουν στην παθητική φωνή.

[Dwrina]

Έψαχνα στο φόρουμ κάποια συζήτηση για το quae nimia vobis est και στην αναζήτηση μου έβγαλε μόνο αυτό

Το παράδειγμα αυτό μου θύμισε κάτι αντίστοιχο στα Λατινικά: μάθημα 25: quae nimia vobis est, όπου για το nimia δεν υπάρχει ομοφωνία: άλλοι το θεωρούν απλό κατηγορούμενο (χωρίς να εξηγούν πώς συνυπάρχει με το υπαρκτικό est) και άλλοι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου (: σε υπερβολικό βαθμό), πράγμα που δεν είναι ακριβές. Οπότε;

Επιρρηματικό κατηγορούμενο το έχει ο Κανελλόπουλος. Τι θεωρείς ότι δεν είναι ακριβές;  Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι συνηθισμένη σύνταξη (υπαρκτικό ρήμα + επιρρηματικό κατηγορούμενο + δοτική προσωπική κτητική), αλλά... νοηματικά ταιριάζει το "σε υπερβολικό βαθμό".

Το ψηφιακό βοήθημα και άλλα βοηθήματα το αναγνωρίζουν ως απλό κατηγορούμενο και τη δοτική ως προσωπική κτητική. Αυτοί δεν μπορεί να παίρνουν το ρήμα ως υπαρκτικό, αλλά απλώς συντάσσουν τη δοτική προσωπική ως κτητική, παρόλο που υπάρχει συνδετικό ρήμα.

Αν το ρήμα είναι συνδετικό, η δοτική προσωπική τι θα μπορούσε να είναι; Θα έλεγα απλώς αναφοράς. Δεν ξέρω αν ταιριάζει και αντιχαριστική. 

H διαφορά ανάμεσα στα υπαρκτικά και τα συνδετικά ρήματα είναι αυτή ακριβώς. Τα υπαρκτικά παίρνουν πάντα αόριστη φράση ως υποκείμενο, ενώ τα συνδετικά οριστική φράση. Αυτός είναι και ένας πρακτικός τρόπος να τα ξεχωρίζεις και να ξέρεις αν ένα επίθετο δίπλα τους είναι επιθετικός προσδιορισμός ή κατηγορούμενο.

Στα Λατινικά, όπου δεν υπάρχει άρθρο, υπάρχει κάποιος τρόπος, εκτός από το νόημα, για διακρίνουμε αν ένα επίθετο είναι επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο του ρήματος (και άρα το ρήμα υπαρκτικό) ή κατηγορούμενο (και άρα συνδετικό); Καλά, στο quae nimia vobis est δεν μπορεί το nimia να είναι επιθετικός, αλλά μιλάω γενικά, και για άλλες περιπτώσεις όπου θα μπορούσε.


 

[Sali]

Επιρρηματικό κατηγορούμενο το έχει ο Κανελλόπουλος. Τι θεωρείς ότι δεν είναι ακριβές;  Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι συνηθισμένη σύνταξη (υπαρκτικό ρήμα + επιρρηματικό κατηγορούμενο + δοτική προσωπική κτητική), αλλά... νοηματικά ταιριάζει το "σε υπερβολικό βαθμό".

Aν δεχτούμε ότι το nimia εκφράζει επιρρηματική σχέση, εμένα μου κάνει ποσοτικό, όχι τροπικό. Ακόμα κι αν το εκλάβουμε ως απλό κατηγορούμενο, η ιδιότητα που εκφράζει είναι ποσοτικό μέγεθος.

Το ψηφιακό βοήθημα και άλλα βοηθήματα το αναγνωρίζουν ως απλό κατηγορούμενο και τη δοτική ως προσωπική κτητική. Αυτοί δεν μπορεί να παίρνουν το ρήμα ως υπαρκτικό, αλλά απλώς συντάσσουν τη δοτική προσωπική ως κτητική, παρόλο που υπάρχει συνδετικό ρήμα.

Αυτή η σύνταξη δεν υποστηρίζεται από καμία πηγή (όσο ξέρω, βέβαια). Ωστόσο, βρήκα και ένα σχετικό παράδειγμα από τα αρχαία Ελληνικά: Ξενοφ. ΚΑ 4.7.21 ὄνομα δὲ τῷ ὄρει ἦν Θήχης. Κάποιοι λένε ότι το ἦν είναι υπαρκτικό και ότι το Θήχης είναι παράθεση στο υποκ. ὄνομα, οπότε η δοτική δικαιολογείται και η δοτική ως κτητική. Αλλά η μετάφραση μας οδηγεί στο να θεωρήσουμε το ρήμα ως συνδετικό.

Αν το ρήμα είναι συνδετικό, η δοτική προσωπική τι θα μπορούσε να είναι; Θα έλεγα απλώς αναφοράς. Δεν ξέρω αν ταιριάζει και αντιχαριστική.

Θα την προτιμούσα της αναφοράς. 

Στα Λατινικά, όπου δεν υπάρχει άρθρο, υπάρχει κάποιος τρόπος, εκτός από το νόημα, για διακρίνουμε αν ένα επίθετο είναι επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο του ρήματος (και άρα το ρήμα υπαρκτικό) ή κατηγορούμενο (και άρα συνδετικό); Καλά, στο quae nimia vobis est δεν μπορεί το nimia να είναι επιθετικός, αλλά μιλάω γενικά, και για άλλες περιπτώσεις όπου θα μπορούσε.

Μα, νομίζω πως η apri έχει ήδη απαντήσει σ' αυτό. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος τρόπος.