Λατινικά Γ' Λυκείου

[apri]

Μήπως μπορείς να μου δώσεις και μια εύστοχη ερμηνεία για τη δοτική κατηγορηματική του σκοπού, για την οποία δεν έχουμε και αντίστοιχο στα Αρχαία, ώστε να αισθανθώ τη λειτουργία της;  (Το επιρρηματικό κατηγορούμενο σκοπού των Αρχαίων είναι κάτι διαφορετικό και δεν βρίσκεται με συνδετικά ρήματα).   Και ειδικά στο viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulatiōni in victoriā fuit, όπου το υποκείμενο του fuit είναι πρόσωπο, δυσκολεύομαι να καταλάβω την ιδέα ότι το κατηγορούμενο  εκφράζει σκοπό. Δηλαδή τι, η ύπαρξη του Μουρήνα τη συγκεκριμένη στιγμή είχε ως σκοπό να βοηθήσει τον πατέρα του κ.λπ.;  Δεν μου πολυταιριάζει...


Και γενικώς πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τη διαφορά ενός απλού κατηγορουμένου σε ονομαστική, με παράδειγμα τη συγκεκριμένη περίπτωση, από τη δοτική κατηγορηματική του σκοπού;

Τα είχαμε συζητήσει αυτά και παλιότερα. Δυστυχώς, δεν τα βρίσκω στη αναζήτηση. Θα σου πω τι πιστεύω όμως τώρα, γιατί είναι πολύ πιθανό να έχω αλλάξει από τότε άποψη για κάποια πράγματα.

Θεωρώ ότι υπάρχουν δυο τρόποι να προσεγγίσεις τη δοτική του σκοπού στα Λατινικά.

Ο ένας είναι να τη θεωρήσεις απλή δοτική του σκοπού.
Δίπλα στο sum μοιάζει πολύ σαν επέκταση της δομής "Υ+υπαρκτικό ρήμα+δοτ.χαριστική/τοπική" (από την οποία προκύπτει η έννοια της κτήσης, όπως σου έλεγα με άλλη αφορμή).
Δηλαδή, έχεις πάλι ένα υποκείμενο που υπάρχει διαθέσιμο κοντά σε κάποιον ή για χάρη κάποιου, μόνο που προστίθεται για ποιον σκοπό συμβαίνει αυτό.
Έτσι, το "Μurena viro fortissimo magno adiumento in periculis fuit", σημαίνει κατά λέξη "Ο Μουρήνας υπήρξε κοντά στον γενναιότατο άνδρα/ για χάρη του γενναιότατου άνδρα προς μεγάλη βοήθεια στους κινδύνους" ή πιο ελεύθερα "Ο γενναιότατος άνδρας είχε τον Μουρήνα για βοήθεια στους κινδύνους". Το ότι μπορείς να το μεταφράσεις με το "έχω" είναι ενδεικτικό, νομίζω, ότι η δομή βασίζεται σ' αυτήν της κτήσης.

(Μια παρόμοια δομή υπάρχει και στα ν.ε: "Αυτό ήταν για το καλό του/προς όφελός του/εις βάρος του". Πάλι έχεις κάτι που υπάρχει σ' ένα πρόσωπο για έναν σκοπό. Η διαφορά είναι ότι η γενική προσώπου δεν συνάπτεται στο ρήμα, αλλά στην έκφραση του σκοπού).

Ίδιας λογικής διπλή δοτική βρίσκεις και δίπλα σε ρήματα σκοπού, στο habeo κλπ. Πάλι γίνεται μια πράξη (πχ. αποστολή) σε κάποιον/χάριν κάποιου για κάποιον σκοπό.


Ένας άλλος τρόπος είναι την προσεγγίσεις ως δοτική κατηγορηματική του σκοπού.
Οι γραμματικές που υιοθετούν αυτήν τη γραμμή δεν δίνουν διευκρίνιση. Κατά τη γνώμη μου, μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ευσταθεί δίπλα στο sum, μόνο αν δεχθούμε πως εννοείται ένα επίθετο καταλληλότητας (πχ aptus, idoneus) που ήταν αρχικώς το κατηγορούμενο και τώρα έχει μείνει στη θέση του η δοτική του σκοπού που εξαρτιόταν από αυτό (δηλ fuit patri aptus adiumento=fuit patri adiumento).

Δίπλα στα ρήματα κίνησης, habeo κλπ, δεν βλέπω πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η κατηγορηματική φύση, εφόσον η δοτική δείχνει ενέργεια (praesidio, adiumento κά). Αν δηλώνει κάποιο ουσιαστικό που αποδίδει ιδιότητα, όπως το dono, τότε ναι, γιατί όχι να μην την πούμε κατηγορηματική τη δοτική του σκοπού.