PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Το αν το ρήμα ὁρῶ εκφράζει φυσική ή (δια)νοητική αντίληψη δεν είναι μερικές φορές εύκολο να το διακρίνουμε, καθώς και στις δύο περιπτώσεις η σύνταξη είναι κοινή (αιτιατ. + κατηγ. μτχ.).

Άλλοτε η φυσική αντίληψη είναι αδιαμφισβήτητη, δεδομένου ότι η κατηγ. μτχ. (ενεστώτα κατά κανόνα) εκφράζει πράξη που λαμβάνει χώρα κατά τον χρόνο του ρήματος εξάρτησης: Ισοκρ. 1.52 τὴν μέλιτταν  ὁρῶμεν ἐφ’ ἅπαντα τὰ βλαστήματα καθιζάνουσαν.

Άλλοτε αδιαμφισβήτητη είναι η (δια)νοητική αντίληψη, δεδομένου ότι ο ομιλητής/συγγραφέας διαπιστώνει ότι κάτι (το περιεχόμενο δηλαδή της κατηγ. μτχ.) ισχύει σύμφωνα με τη δική του κρίση, χωρίς να τίθεται θέμα πράξεως εν τη γενέσει της: Δημοσθ. 5.1 ὁρῶ ... τὰ παρόντα πράγματα πολλὴν δυσκολίαν ἔχοντα καὶ ταραχήν. Η περιπλοκή και η σύγχυση της κατάστασης δεν είναι κάτι που εκείνη την ώρα συμβαίνει αλλά κάτι που απλώς ισχύει και έχει υποπέσει στην αντίληψη του ομιλητή.

Άλλοτε, τέλος, δεν είναι εύκολο να γίνει διάκριση ανάμεσα στις δύο σημασίες του ρήματος: Θουκυδ. 8.40.3 ὁ δὲ Ἀστύοχος … ὡς ἑώρα καὶ τοὺς ξυμμάχους προθύμους ὄντας. Εδώ, αν και το ρήμα λαμβάνεται γενικώς ως εκφράζον (δια)νοητική αντίληψη, δεν μπορούμε, νομίζω, να αποκλείσουμε και την πιθανότητα της φυσικής αντίληψης, να είχε δηλαδή ο Αστύοχος ζωντανή στα μάτια του την εικόνα της προθυμίας των συμμάχων. Κάτι παρόμοιο είναι πιθανό να συμβαίνει και σε άλλα χωρία, όπως αυτό: Ισοκρ. 6.2 νῦν δ' ὁρῶν τοὺς μὲν συναγορεύοντας οἷς οἱ πολέμιοι προστάττουσι, τοὺς δ᾽ οὐκ ἐρρωμένως ἐναντιουμένους, τοὺς δὲ παντάπασιν ἀποσεσιωπηκότας, ἀνέστην ἀποφανούμενος ἃ γιγνώσκω περὶ τούτων.

Στο κείμενο του Λυκούργου έχω την αίσθηση ότι ο συγγραφέας τα έχει όλα αυτά στο μυαλό του. Θεωρώ δηλαδή ότι με τις δύο πρώτες μετοχές προκρίνεται η ιδέα της (δια)νοητικής αντίληψης, ενώ με την τρίτη φαίνεται πολύ πιθανότερο να έχει ο νεαρός ζωντανή στα μάτια του την εικόνα του πατέρα του, την ώρα που παγιδεύεται από τη φωτιά.

Η μετοχή (υποκειμενικής αιτιολογίας σίγουρα) είναι απόλυτη προς έξαρση της μετοχικής έννοιας (υπάρχουν κι άλλα τέτοια παραδείγματα). Το κόμμα πιστεύω ότι το επέλεξε ο εκδότης, γιατί η μετοχική φράση, ως απόλυτη, δίνει ίσως περισσότερο την αίσθηση δευ/σας πρότασης. Το ἀφίημι με τη σημασία "αθωώνω" συντάσσεται κανονικά με αιτιατική. Τέλος, συμφωνώ ότι η μτχ. είναι απόδοση της παραχωρητικής πρότασης (οὐδ' εἰ μέλλω - οὐκ ἂν ποιήσαιμι).

Σχεδόν μαζί γράφαμε, apri. Ούτε κι εγώ πιστεύω ότι αυτή η πρόταση μπορεί να παθητικοποιηθεί, όχι μόνο γιατί το habeor λειτουργεί πρωτίστως ως δοξαστικό, αλλά και γιατί, κατά τη γνώμη μου, το υποκείμενο (Asia) είναι πολύ αμφίβολο αν μπορεί να θεωρηθεί, ως προσωποποιημένη έννοια, δράστης κάποιας ενέργειας, δεδομένου ότι εδώ το habet δεν εκφράζει ενέργεια (με την αυστηρή σημασία του όρου), αλλά έχει τη σημασία "έχω/διαθέτω" (κάποιαν ιδιότητα, κάποιο χαρακτηριστικό).

Ένα καλό παράδειγμα συνύπαρξης επιρρηματικής τροπικής μετοχής και κατηγορηματικής από το ρ. διάγω είναι αυτό (Ξενοφ. ΚΠ 1.2.6): οἱ μὲν δὴ παῖδες εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοιτῶντες διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην. Είναι φανερό ότι η πρώτη μετοχή είναι προαιρετικό στοιχείο και η δεύτερη συμπληρωματικό.

Υπάρχει άλλη περίπτωση στην οποία το sum χρησιμοποιείται ως απρόσωπο (όπως το ἔστι = είναι δυνατόν);

Ασφαλώς. Δες τον Pinkster, I, 4.15 ('Impersonal' est), σελ. 95.

Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να ζητηθεί τέτοια μετατροπή, κυρίως γιατί ο χρόνος της παθητικής σύνταξης δεν αντιστοιχεί στον χρόνο της ενεργητικής.

Εντάξει, η αλήθεια είναι ότι η διατύπωση στο κείμενο είναι ασαφής και βγαίνει κάποιο νόημα και με τις δύο αναγνώσεις. Το είπα εξ αρχής. Γι' αυτό και οι μεταφράσεις ποικίλλουν.

Συμφωνώ.

Τώρα τι ακριβώς είχε ο συγγραφέας στο μυαλό του, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Άρα, τίποτα δεν είναι σίγουρο.

Αυτό είναι το μόνο σίγουρο, apri.