0 μέλη και 2 επισκέπτες διαβάζουν αυτό το θέμα.
Ως επίθετο όχι. Πιθανώς, όμως, να έχει αποσιωπηθεί η λέξη "άνδρας" ως ευκόλως εννοούμενη και αυτή να είναι η επεξήγηση.
Από την άλλη, ο Γεωργοπαπαδάκος θεωρεί, στο πρώτο παράδειγμα, το τὰ ὠφελιμώτατα παράθεση στο τρία, και τα ακόλουθα ουσιαστικά επεξηγήσεις στο ίδιο αριθμητικό. Θα συμφωνήσω μαζί του (αν και τον εκτιμώ ελάχιστα), σε περίπτωση που θελήσουμε να διαχωρίσουμε το αριθμητικό από το επίθετο· δηλαδή το επίθετο μόνο ως παράθεση μπορώ να το δω. Για παράδειγμα, το πρώτο χωρίο θα μπορούσα να το διατυπώσω έτσι: τρία παρεσχόμεθα, ἀριθμὸν ... καὶ ἄνδρα ... καὶ προθυμίαν ..., ἅ(περ) ὠφελιμώτατα ἐς αὐτό ἐστι. Ομοίως και στο δεύτερο παράδειγμα: μηδὲ τρισὶν ἁμαρτάνειν, οἴκτῳ καὶ ἡδονῇ λόγων καὶ ἐπιεικείᾳ, ἅ(περ) ἀξυμφορώτατα τῇ ἀρχῇ ἐστι.Στο χωρίο που παρέθεσε η Dwrina έχω την αίσθηση ότι οι Σαλμανλής-Μπιτσιάνης επηρεάστηκαν από το τρίτο παράδειγμα απ' αυτά που παραθέτω, κι έτσι εννόησαν τη μετοχή ὄντας· και η σύνταξή τους είναι βολική, διότι εδώ η σειρά είναι: άναρθρο αριθμητικό, άναρθρο ουσιαστικό, έναρθρο επίθετο· προστίθεται δηλαδή ένα ουσιαστικό (ἄνδρας), που δεν μπορεί να αγνοηθεί και παίζει τον κύριο συντακτικό ρόλο (αντικ.).
Ανεξαρτήτως όμως από τα παραδείγματα του Sali και ανεξαρτήτως από την επιλογή του εκδότη, που αναφέρεις και στην τελευταία σου ανάρτηση, στο δέκα ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους, όπου δεν ακολουθεί άλλη επεξήγηση, γιατί δεν θα μπορούσε το επίθετο να είναι από μόνο του επεξήγηση, αλλά πρέπει να εννοηθεί και το ἄνδρας;Δυσκολεύομαι να καταλάβω τη διαφορά του από το κοινὸν τοῦτο πρόσταγμ’ ἀπεδείχθη, πᾶσιν ἴσον καὶ ὅμοιον. Εδώ έχουμε δύο επίθετα που διευκρινίζουν ένα άλλο επίθετο, το κοινόν, και για αυτό δέχεσθε ότι τα επίθετα (χωρίς να εννοήσουμε -αν κατάλαβα καλά- το ουσιαστικό πρόσταγμα) μπορεί να είναι επεξηγήσεις στο κοινόν. Στο δέκα ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους δεν έχουμε το ίδιο πράγμα, δηλαδή ένα επίθετο που διευκρινίζει άλλο επίθετο; Έχει σημασία το ότι το πρώτο επίθετο είναι αριθμητικό ή μήπως έχει σημασία ότι το δεύτερο είναι έναρθρο; Δηλαδή, παίζει κάτι από αυτό ρόλο στο να μην μπορεί το επίθετο αἰτιωτάτους να εκληφθεί ως επεξήγηση;
To "τους αιτιωτάτους" είναι έναρθρο. Το "ο αίτιος" μπορεί να σταθεί ως ουσιαστικοποιημένο επίθετο. Όμως, στον υπερθετικό βαθμό, κατά τη γνώμη μου, διατηρεί βασικό χαρακτηριστικό του επιθέτου και άρα, δεν βλέπω πώς θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε ουσιαστικοποιημένο (Έτσι μου φαίνεται, τουλάχιστον. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια άποψη στη βιβλιογραφία γι' αυτό). Επειδή το "άνδρας" προηγείται, είναι λογικό να μην αναφέρεται δεύτερη φορά ως ευκόλως εννοούμενο. Άπαξ και εννοείται ουσιαστικό, δεν πρέπει αυτό να είναι η επεξήγηση (προσδιοριζόμενη από το επίθετο "αιτιωτάτους");
Και λογικά, μια και το λες, μάλλον το ίδιο ισχύει και στο παράδειγμα με το "πρόσταγμα". Δηλαδή, αν δεν θεωρήσεις επιθετικούς προσδιορισμούς τα δυο επίθετα, τότε η πραγματική επεξήγηση είναι το εννοούμενο "πρόσταγμα"(προσδιοριζόμενη από τα επίθετα).
Αν ο Γεωργοπαπαδάκος θεωρεί το επίθετο παράθεση και οι αν Σαλμανλής-Μπιτσιάνης εννοούν μετοχή ὄντας με τη ίδια λογική, δηλαδή την εννοούν ως παράθεση, ποια η διαφορά επί της ουσίας (ξαναρωτάω και συγγνώμη που ξαναρωτάω τόσες φορές το ίδιο, αλλά δεν το έχω ξεκαθαρίσει ακόμη απολυτως) από το να θεωρήσουμε απ' ευθείας το επίθετο παράθεση;Νομίζω ότι η επιλογή της εννοούμενης μετοχής είναι απλώς μια υπεκφυγή, ώστε να μην χαρακτηρίσει κάποιος ένα επίθετο παράθεση (και από αυτήν την άποψη με βολεύει και εμένα), αλλά στην πραγματικότητα και με αυτόν τον τρόπο παράθεση αναγνωρίζει. Τελικά, έτσι δεν είναι;
Ἀλλ’ οὐδὲ καθ’ αὑτὸν στρατιώτης οὗτος οὐδενὸς ἐστ᾽ ἄξιος, μή τί γε τῶν ἄλλων ἡγεμών.Τι είναι τα στρατιώτης και ἡγεμών; Μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε επιρρηματικά κατηγορούμενα τρόπου; Πάντως, δεν μου φαίνονται παρόμοια περίπτωση με τα γνωστά επιρρηματικά κατηγορούμενο του τρόπου.
Τοιαύτης δὲ τῆς τάξεως οὔσης ἐν τῇ πολιτείᾳ, καὶ τῶν πολλῶν δουλευόντων τοῖς ὀλίγοις, ἀντέστη τοῖς γνωρίμοις ὁ δῆμος: τις μετοχές τις βλέπετε χρονικές ή αιτιολογικές. Εγώ τις προτιμάω χρονικές, αλλά ο
Αφού έχουμε συνδετικό ρήμα, θα έλεγα ότι το "στρατιώτης" και "ηγεμών" είναι κατηγορούμενα και το "άξιος" επιθετικός προσδιορισμός στο "στρατιώτης" (μάλλον και στο "ηγεμών").Δηλαδή, η λογική σειρά των λέξεων πιστεύω πως είναι "ούτος ουδέ καθ' αυτόν εστί στρατιώτης άξιος ουδενός, μη τι γε των άλλων ηγεμών".
Η σειρά των όρων του κειμένου νομίζω πως παραείναι απροσδόκητη για να ευνοήσει μια τέτοια σύνταξη.
Οι μεταφραστές πάντως εκλαμβάνουν τα στρατιώτης και ἡγεμὼν σε κατηγορηματική θέση, πράγμα που με βρίσκει σύμφωνο, ανεξάρτητα από τον συντακτικό χαρακτηρισμό τους κατά την παραδοσιακή σχολική σύνταξη: Ξανθάκη-Καραμάνου: "ως απλός στρατιώτης, ως ηγέτης των άλλων"· Perseus: "as a private soldier, as a leader of others"· McDowell: "as a private soldier, as a commander of others".
Η δική τους μετάφραση όμως δεν αντιστοιχεί επακριβώς στη δομή του κειμένου. Δηλαδή, αντιμετωπίζει τα δυο επίθετα σαν να ανήκουν σε δομή παραβολής/εξίσωσης, αυτό που κάποιοι ονομάζουν και "παραβολικό κατηγορούμενο". Γι' αυτό βλέπεις το "as" δίπλα στα "soldier/commander" στις αγγλικές μεταφράσεις και το "ως" στην ελληνική μετάφραση ( ως απλός στρατιώτης/ως ηγέτης των άλλων). Τέτοιες δομές υπήρχαν και στα αρχαία ελληνικά και θυμάσαι που τις συζητούσαμε κάποια στιγμή φέτος, με το ερώτημα ποια είναι η προέλευσή τους (αν εννοείται δίπλα τους η μετοχή "ων" ή αν είναι ελλειπτικές παραβολικές). Στο κείμενο όμως δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι έχουμε κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει το "ως".
Και άλλες φορές μου έχει τύχει σε αρχαιοελληνικό κείμενο να ταιριάζει να μεταφραστεί μια ονομαστική ή αιτιατική που δεν συνοδεύεται από ὡς με "ως" ="με την ιδιότητα του" (ως κατηγορούμενο υποκειμένου ή αντικειμένου), π.χ. οὐδένα γὰρ ἄνθρωπον δεσπότην ἀλλὰ τοὺς θεοὺς προσκυνεῖτε, το οποίο επίσης μεταφράζεται με ως/as, "διότι κανέναν άνθρωπον δεν προσκυνείτε ως κυρίαρχον παρά μόνον τους θεούς", for to no human creature do you pay homage as master, but to the gods alone.Και μάλιστα την πρόταση οὐδένα γὰρ ἄνθρωπον δεσπότην ἀλλὰ τοὺς θεοὺς προσκυνεῖτε την έχω βρει και σε ασκήσεις για κατηγορούμενο του αντικειμένου. Το ρήμα προσκυνῶ όμως δεν αιτιολογεί με τίποτα κατηγορούμενο του αντικειμένου. Και η αλήθεια είναι ότι οι παραπάνω μεταφράσεις προϋποθέτουν ένα ὡς, που δεν υπάρχει στο αρχαίο κείμενο. Και μάλλον είναι εντελώς αυθαίρετο να υποθέσουμε ότι παραλείπεται.
Πολύ φοβάμαι ότι κάποιους τους παρασύρει το σημερινό γλωσσικό αισθητήριο (γιατί η αλήθεια είναι πως στη μετάφραση ακούγεται καλύτερο με το "ως") και αναγνωρίζουν κατηγορούμενο εκεί που δεν υπάρχει. Εκτός αν υπάρχουν άλλα παραδείγματα που να αποδεικνύουν σαφέστερα το αντίθετο.