Λατινικά Γ' Λυκείου

[Sali]

Et si habet Asia suspiciōnem quondam luxuriae, Murēnam laudāre debēmus, quod Asiam vidit sed in Asiā continenter vixit:

Σε εξάρτηση από Cicero dicit iudicibus ποιο θα είναι το υποκείμενο του απαρεμφάτου debere; Ο Παπαθανασίου βάζει se.
Τώρα, αυτό το se είναι πληθυντικός και προέρχεται από το υποκείμενο του debemus nos; Πώς όμως θα φανεί από τον πλάγιο λόγο ότι στον ευθύ το ρήμα βρισκόταν σε α΄ πληθυντικό και όχι σε α΄ ενικό, δηλαδή ότι το se δεν αναφέρεται στον Κικέρωνα;

Το se είναι η μόνη λύση, αλλά το παράδειγμα αντενδείκνυται για πλαγιασμό, γιατί προκαλεί αθεράπευτη σύγχυση: με το se debere είναι αδύνατον να αντιληφθεί κανείς πού αναφέρεται η αντωνυμία στον ευθύ λόγο: debeo; debemus; debetis; Όλα είναι πιθανά. Μπορεί, όπως λέει ο Woodcock (36), οι συγγραφείς να μην πολυσκοτίζονταν για την αμφισημία, αρκεί τα νοήματα να ήταν ξεκάθαρα· εδώ όμως δεν ξεκαθαρίζεται τίποτε. Θα έπρεπε να βρεθεί άλλος τρόπος έκφρασης, ώστε να αποδοθεί σωστά ο πλάγιος λόγος εδώ. Πάντως, το κείμενο αυτό έχει θαυμάσιες και ομαλές περιπτώσεις παραδειγμάτων για μετατροπή στον πλάγιο λόγο από το Cicero dicit/dixit iudicibus. Γιατί να διαλέξεις αυτό;

quae iacērent in tenebris omnia, nisi litterārum lumen accederet: το έκανα στον πλάγιο Cicero dicit / dixit ea iacitura fuisse, nisi .... accederet. Σωστό;

Σωστό.

Sic enim  me pro salūte vestrā in tot ac tantas dimicatiōnes obicere potui: με εξάρτηση Cicero dixit ο Παπαθανασίου τρέπει το me σε ipsum. Γιατί όχι σε se;

Το se φτάνει και περισσεύει· δεν απαιτείται έμφαση.

Και άλλη μια επιβέβαιωση· το si marmor illi obtulisses, si viliōrem materiam, fecisset tale, quale ex illā fieri optimum posset θα γίνει

Seneca scribit /  scripsit si ...  obtulisses ...  eum  (πρέπει να το δηλώσω το υποκείμενο του απαρεμφάτου, έτσι; Με eum είναι εντάξει;)
facturum fuisse .... posset ;

Καλύτερα να δηλώσεις το υποκείμενο του απαρεμφάτου, παρόλο που νοηματικά δεν μπορεί να υπάρξει σύγχυση ανάμεσα σε ετεροπροσωπία και ταυτοπροσωπία. Κατά τα άλλα, η μετατροπή υπήρξε ορθότατη.

Ergo ego nisi peperissem, Rōma non oppugnarētur: αυτό σε εξάρτηση από Veturia dicit θα γίνει nisi ipsa peperisset, non futurum fuisse ut Roma oppugnetur; Δηλαδή, σε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο θα βάλω υποτακτική ενεστώτα στη συμπερασματική; 

Επίσης, την άρνηση την έχω βάλει σωστά στο απαρέμφατο ή μήπως έπρεπε να τη βάλω στη συμπερασματική;

Η άρνηση να πάει στην ουσιαστική συμπερασματική, το ρήμα της οποίας πρέπει να τεθεί σε υποτακτική ενεστώτα, όπως το έχεις ήδη κάνει.

[PDE ads]

[Dwrina]

Η άρνηση να πάει στην ουσιαστική συμπερασματική

Γιατί; Πώς να το εξηγήσω αν ερωτηθώ;


at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet: το at contra θα παραμείνει στον πλάγιο;

Si quid durius ei videbātur, quod imperandum militibus esset, a cervā sese monitum esse praedicābat:
 
σε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, από τη μια θα τρέψω το videbatur σε υποτακτική παρακειμένου (visum sit), αλλά από την άλλη θα κρατήσω το esset της αναφορικής; Αυτό πρέπει να κάνω σύμφωνα με τους κανόνες (απλώς μου φαίνεται περίεργο στην υποθετική να εφαρμόζω ακολουθία αρκτικών χρόνων, αλλά στην αναφορική ιστορικών).

Και θα βάλω πάλι ως υποκείμενο στο praedicavisse το eum (εννοείται ότι το υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης του πλαγίου λόγου είναι διαφορετικό από το υποκ. του απαρεμφάτου),  αλλά θα κρατήσω και το sese εκεί που βρίσκεται; 

Το inquit, όπως είδα και στο L.S., δεν μπορεί να εξαρτά πλάγιο λόγο, αλλά χρησιμοποιείται μόνο παρενθετικά, σωστά; Γιατί και ο Παπαθανασίου και καθηγητής στο σχολείο μαθητή μου το δίνουν ως ρήμα εξάρτησης πλαγίου λόγου (και μάλιστα υπήρξε η απορία αν πρέπει να θεωρηθεί  ενεστώτας ή παρακείμενος).

Σε ευχαριστώ πολύ!

[Dwrina]

Milites ex legione decima castris praesidio  relicti sunt: το castris είναι από τις λέξεις που χρησιμοποιούνται απρόθετα για να δηλώσουν στάση σε τόπο; Ή μήπως δεν είναι αφαιρετική τόπου, αλλά έμμεσο αντικείμενο (αφού η δοτική του σκοπού συχνά συνυπάρχει με δοτική του έμμεσου αντικειμένου); Η δοτική όμως του έμμεσου αντικειμένου με το το relinquo πιστεύω ότι πρέπει να είναι δοτική προσώπου.


Pausanias venit Atticis auxilio, Maiorum facta nobis exemplo : οι δοτικές Atticis και nobis είναι συμπληρώματα - αντικειμενικές από το auxilio και  exemplo αντίστοιχα; 


Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tοnsōris praeripuisset officium: κατά τη σύμπτυξη της αιτιολογικής θα δηλώσω το ποιητικό αίτιο; Αν μας ενδιαφέρει το υποκείμενο του venit, πρέπει να το δηλώσουμε, γιατί δεν ταυτίζεται με αυτό. Αν όμως μας ενδιαφέρει το υποκείμενο του γερουνδιακού, το οποίο προσδιορίζει η αιτιολογική,  δεν πρέπει να το δηλώσουμε, γιατί το ποιητικό αίτιο ταυτίζεται με αυτό. Ποιο από τα δύο λοιπόν λαμβάνουμε υπ' όψιν;

[apri]

Si quid durius ei videbātur, quod imperandum militibus esset, a cervā sese monitum esse praedicābat:
 
σε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, από τη μια θα τρέψω το videbatur σε υποτακτική παρακειμένου (visum sit), αλλά από την άλλη θα κρατήσω το esset της αναφορικής; Αυτό πρέπει να κάνω σύμφωνα με τους κανόνες (απλώς μου φαίνεται περίεργο στην υποθετική να εφαρμόζω ακολουθία αρκτικών χρόνων, αλλά στην αναφορική ιστορικών).

Δεν πρέπει να κάνεις αυτό σύμφωνα με τους κανόνες. Γι' αυτό σου φαίνεται περίεργο το αποτέλεσμα.

Τελευταία δεν λέγαμε ότι, όταν έχεις παρατατικό σε δευτερεύουσα στον ευθύ λόγο, παραμένει ο ίδιος χρόνος και στον πλάγιο, γιατί συνεχίζει να είναι παρελθοντική πράξη και για τον αφηγητή;

Πάμε πάλι από την αρχή, λοιπόν. Θα σου ξαναπώ τα ίδια, αλλά με λίγο διαφορετικό τρόπο μήπως γίνουν σαφέστερα.
Αν εξαιρέσεις ότι ο αφηγητής τρέπει κατά κανόνα την οριστική των δευτερευουσών σε υποτακτική,  τι κάνει όσον αφορά τον χρόνο της; Τι σημαίνει δηλαδή στην πράξη ότι στον πλάγιο λόγο τηρούνται οι κανόνες ακολουθίας των χρόνων;

Σημαίνει δύο πράγματα:

Α) Αν το λεκτικό ρήμα εξάρτησης είναι ΑΧ, ο αφηγητής έχει την ίδια οπτική για τον χρόνο με τον αρχικό ομιλητή και επομένως διατηρεί τους χρόνους και τις χρονικές σχέσεις που είχε επιλέξει εκείνος, δηλαδή τη χρονική ακολουθία του ομιλητή του ευθέος λόγου.
Πχ Είχε επιλέξει στη δευτερεύουσα ενεστώτα; Θα κρατήσει τον ενεστώτα.
Είχε επιλέξει παρατατικό; Θα μείνει ο παρατατικός.
Είχε επιλέξει υπερσυντέλικο; Θα μείνει ο υπερσυντέλικος.


Β) Αν το λεκτικό ρήμα εξάρτησης είναι ΙΧ, σημαίνει ότι ο αφηγητής βλέπει τα γεγονότα από χρονική απόσταση σε σχέση με τον αρχικό ομιλητή. Γι' αυτό, διατηρεί μεν τις ίδιες χρονικές σχέσεις, αλλά τις μεταφέρει στο παρελθόν (εφόσον δεν ήταν ήδη παρελθοντικές για τον αρχικό ομιλητή).
Πάλι δηλαδή ακολουθεί τους κανόνες της ακολουθίας χρόνων, αλλά από τη δική του σκοπιά.

**Εξαίρεση εδώ αποτελεί η περίπτωση που ο αφηγητής, ενώ έχει χρονική απόσταση, αποφασίζει να κάνει repraesentatio, δηλαδή να αναπαραστήσει τα γεγονότα με την οπτική του χρόνου που είχε ο αρχικός ομιλητής (δηλ διατηρώντας τους χρόνους του), προκειμένου η αφήγηση να έχει ζωντάνια.
Αλλά τέλος πάντων, σε επίπεδο σχολικών ασκήσεων δεν συνηθίζεται να ασχολούμαστε με εξαιρέσεις.


ΥΓ. Για τη διατήρηση του Παρατατικού της δευτερεύουσας μετά από λεκτικό ρήμα ΑΧ βλ 585a και για τη repraesentatio στη 585b
https://dcc.dickinson.edu/grammar/latin/tenses-subjunctive-indirect-discourse

[PDE ads]

[leon.]

Λοιπόν, αυτό είναι το πιο μερακλίδικο νήμα στο pde.

[Sali]

Γιατί; Πώς να το εξηγήσω αν ερωτηθώ;

Γιατί στις εκφράσεις αυτές το αρνητικό ανήκει κανονικά στην ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, γιατί αυτής το περιεχόμενο τελεί υπό αίρεση, όχι του απαρεμφάτου· άλλωστε, και στο πρωτότυπο κείμενο εκεί πάει η άρνηση (non oppugnaretur). Ασφαλώς, η έκφραση futurum fuisse ut (+ υποτακτ.) χρησιμοποιείται ως απόδοση στον π.λ. της υποτακτικής του μη πραγματικού του ε.λ.· αλλά όλο το νοηματικό βάρος πέφτει στην ουσιαστική συμπερασματική πρόταση, ενώ το futurum fuisse παίζει, νοηματικά, δευτερεύοντα/βοηθητικό ρόλο.

Δες δύο ακόμη παραδείγματα: Cic. Cael. 48 quando ... fuit ut quod licet non liceret? (= πότε συνέβη να μην επιτρέπεται αυτό που επιτρέπεται;)· Cic. Tusc. 2.16 ita fit ut omnino nemo esse possit beatus (= έτσι συμβαίνει ώστε απολύτως κανένας να μην μπορεί να είναι ευτυχής). Δες την άρνηση σ' αυτά τα δύο παραδείγματα και προσπάθησε να την μετακινήσεις στο ρήμα εξάρτησης· διαπιστώνεις εύκολα πως το αποτέλεσμα δεν είναι το ίδιο.

at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet: το at contra θα παραμείνει στον πλάγιο;

Όχι, γιατί συνδέει με την προηγούμενη ημιπερίοδο, δηλαδή δεν ανήκει οργανικά στον π.λ. Θα παρέμενε, αν ανήκε σε συνεχή πλάγιο λόγο, οπότε θα αποτελούσε οργανικό μέρος του και θα συνέδεε μέρη του πλάγιου λόγου.

Και θα βάλω πάλι ως υποκείμενο στο praedicavisse το eum (εννοείται ότι το υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης του πλαγίου λόγου είναι διαφορετικό από το υποκ. του απαρεμφάτου),  αλλά θα κρατήσω και το sese εκεί που βρίσκεται;

Ακριβώς. 

Το inquit, όπως είδα και στο L.S., δεν μπορεί να εξαρτά πλάγιο λόγο, αλλά χρησιμοποιείται μόνο παρενθετικά, σωστά; Γιατί και ο Παπαθανασίου και καθηγητής στο σχολείο μαθητή μου το δίνουν ως ρήμα εξάρτησης πλαγίου λόγου (και μάλιστα υπήρξε η απορία αν πρέπει να θεωρηθεί  ενεστώτας ή παρακείμενος).

Το ρήμα αυτό εξαγγέλλει κανονικά ευθύ λόγο και χρησιμοποιείται είτε παρενθετικά είτε στην αρχή είτε στο τέλος του ευθέος λόγου. Πλάγιος λόγος σπανίως εξαρτάται απ' αυτό το ρήμα (OLD, inquam 1 d)· δηλαδή πρέπει να αποφεύγεται ως ρήμα εξάρτησης πλάγιου λόγου. Τι στην ευχή, χάθηκαν τα ρήματα; Σύμφωνα με το OLD, το inquit είναι ενεστώτας, αν και μεταφράζεται ως ιστορικός παρακείμενος.

[Dwrina]

Δεν πρέπει να κάνεις αυτό σύμφωνα με τους κανόνες. Γι' αυτό σου φαίνεται περίεργο το αποτέλεσμα.

Μα, αυτό πρέπει να κάνω. Σύμφωνα με τον Woodcock, σελ. 235 στους υποθετικούς λόγους του πραγματικού - ανοιχτή υπόθεση η οριστική παρατατικού, όταν το ρήμα εξάρτησης του πλαγίου λόγου είναι αρκτικού χρόνου, τρέπεται σε υποτακτική παρακειμένου. Το παράδειγμα του  Woodcock: si hoc dicebat, errabat, γίνεται  censeo si hoc dixerit, eum erravisse.

Άρα, την οριστική παρατατικού της υποθετικής, πρέπει και εγώ να την τρέψω, με εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, σε υποτακτική παρακειμένου.

Η υποτακτική παρατατικού όμως του ευθέος λόγου είπαμε ότι δεν μεταβάλλεται ποτέ στον πλάγιο, άρα πρέπει να διατηρήσω το esset της αναφορικής. 

Ήθελα όμως να διευκρινίσουμε αν  ο κανόνας αυτός της μη μεταβολής της υποτακτικής παρατατικού και υπερσυντελίκου ισχύει πάντοτε, ακόμη και αν η υποτακτική με την οποία εκφέρεται μια δευτ. στον ευθύ λόγο, θεωρείται του πλαγίου λόγου, όπως θεωρείται η υποτακτική στο quod imperandum militibus esset.  Λογικά ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση.

[Dwrina]

Όχι, γιατί συνδέει με την προηγούμενη ημιπερίοδο, δηλαδή δεν ανήκει οργανικά στον π.λ. Θα παρέμενε, αν ανήκε σε συνεχή πλάγιο λόγο, οπότε θα αποτελούσε οργανικό μέρος του και θα συνέδεε μέρη του πλάγιου λόγου.

Οπότε, αν έχω να τρέψω σε πλάγιο λόγο μόνο το at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet, το βγάζω το at contra.

Αν όμως δοθεί για τροπή σε πλάγιο όλη η περίοδος Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futūra sum: at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet, θα το κρατήσω;

[Sali]

Milites ex legione decima castris praesidio  relicti sunt: το castris είναι από τις λέξεις που χρησιμοποιούνται απρόθετα για να δηλώσουν στάση σε τόπο; Ή μήπως δεν είναι αφαιρετική τόπου, αλλά έμμεσο αντικείμενο (αφού η δοτική του σκοπού συχνά συνυπάρχει με δοτική του έμμεσου αντικειμένου); Η δοτική όμως του έμμεσου αντικειμένου με το το relinquo πιστεύω ότι πρέπει να είναι δοτική προσώπου.

Το castra μπορεί να θεωρηθεί και πράγμα προσωποποιημένο, αφού μπορεί να αναφέρεται και στους εντός οικούντας (όπως στο α.ε. στρατόπεδον)· επομένως, στο παράδειγμα αυτό μπορεί το castris να θεωρηθεί είτε ως αντικείμενο του relicti sunt είτε (καλύτερα ίσως) ως δοτική προσωπική χαριστική.

Pausanias venit Atticis auxilio, Maiorum facta nobis exemplo : οι δοτικές Atticis και nobis είναι συμπληρώματα - αντικειμενικές από το auxilio και  exemplo αντίστοιχα;

Δοτικές προσωπικές χαριστικές είναι κι αυτές, δεν εξαρτώνται από τα auxilio και exemplo αντίστοιχα. Όταν έχουμε δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού, η άλλη δοτική είναι είτε χαριστική είτε αντιχαριστική είτε του έμμεσου αντικειμένου ("dative of the person interested" την ονομάζει ο Woodcock, 68).

Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tοnsōris praeripuisset officium: κατά τη σύμπτυξη της αιτιολογικής θα δηλώσω το ποιητικό αίτιο; Αν μας ενδιαφέρει το υποκείμενο του venit, πρέπει να το δηλώσουμε, γιατί δεν ταυτίζεται με αυτό. Αν όμως μας ενδιαφέρει το υποκείμενο του γερουνδιακού, το οποίο προσδιορίζει η αιτιολογική,  δεν πρέπει να το δηλώσουμε, γιατί το ποιητικό αίτιο ταυτίζεται με αυτό. Ποιο από τα δύο λοιπόν λαμβάνουμε υπ' όψιν;

Δηλώνεις το ποιητικό αίτιο στη μετοχή, αφού τα υποκείμενα κύριας και αιτιολογικής πρότασης (πριν από την παθητικοποίηση της αιτιολογικής πρότασης) είναι διαφορετικά. Μας ενδιαφέρει το υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης, όχι του γερουνδιακού. Όταν έχουμε απόλυτη αφαιρετική παθητικού παρακειμένου χωρίς δήλωση ποιητικού αιτίου, αυτό σημαίνει ότι ο δράστης της πράξης της μετοχής ταυτίζεται με το υποκείμενο του ρήματος (π.χ. Caesar his rebus cognitis Romam venit), πράγμα που ασφαλώς δεν ισχύει εδώ. Για να καταλάβεις καλύτερα το εσφαλμένο νόημα, κάνω μια μικρή μετακίνηση της παθητικής μετοχής χωρίς ποιητικό αίτιο: Brutus, tonsoris officio praerepto, ad Porciam obiurgandam venit. Το να τοποθετηθεί η μετοχή μετά το γερουνδιακό δεν παίζει κανέναν ρόλο.

[Sali]

Οπότε, αν έχω να τρέψω σε πλάγιο λόγο μόνο το at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet, το βγάζω το at contra.

Αν όμως δοθεί για τροπή σε πλάγιο όλη η περίοδος Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futūra sum: at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet, θα το κρατήσω;

Σωστά.

[apri]

Το castra μπορεί να θεωρηθεί και πράγμα προσωποποιημένο, αφού μπορεί να αναφέρεται και στους εντός οικούντας (όπως στο α.ε. στρατόπεδον)·

Μια μικρή σημείωση περισσότερο ως προς την ακρίβεια της διατύπωσης, γιατί είναι κατανοητό τι εννοείς.
Τυπικά, αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δηλαδή αν χρησιμοποιείται το "στρατόπεδο" αντί για τους ενοίκους του, έχουμε μετωνυμία. Στην προσωποποίηση η άψυχη ή αφηρημένη έννοια λειτουργεί ως πρόσωπο η ίδια, όχι στη θέση κάποιου προσώπου με σημασιολογική συγγένεια.

[apri]

Μα, αυτό πρέπει να κάνω. Σύμφωνα με τον Woodcock, σελ. 235 στους υποθετικούς λόγους του πραγματικού - ανοιχτή υπόθεση η οριστική παρατατικού, όταν το ρήμα εξάρτησης του πλαγίου λόγου είναι αρκτικού χρόνου, τρέπεται σε υποτακτική παρακειμένου. Το παράδειγμα του  Woodcock: si hoc dicebat, errabat, γίνεται  censeo si hoc dixerit, eum erravisse.

Δεν καταλαβαίνω γιατί μετατρέπει τον παρατατικό σε παρακείμενο. Δεν υπάρχει λόγος.
Μετά από λεκτικό ρήμα εξάρτησης ΑΧ ο χρόνος στη δευτερεύουσα μένει ο ίδιος. Γι' αυτό και βλέπεις στο αντίθετο του πραγματικού να παραμένουν οι ίδιοι χρόνοι στις υποθετικές. (https://dcc.dickinson.edu/grammar/latin/conditions-indirect-discourse).

Mαλλον είναι φτιαχτό το παράδειγμα του Woodcock και εφαρμόζει λάθος τον κανόνα (δεν έχω βέβαια τη Γραμματική του, για να δω τι ακριβώς λέει).
Δες εδώ στην παρ.319 στον Benett που διατηρεί τον παρατατικό και σε αυτό το είδος της υποθετικής.
https://www.thelatinlibrary.com/bennett.html#sect122

Pausanias venit Atticis auxilio, Maiorum facta nobis exemplo : οι δοτικές Atticis και nobis είναι συμπληρώματα - αντικειμενικές από το auxilio και  exemplo αντίστοιχα; 

Συμπλήρωμα στα ουσιαστικά θα ήταν αν βρίσκονταν σε γενική.

Τώρα, φαντάζομαι πως στο μυαλό σου έχεις το "βοηθώ τινί" όπου είθισται να μιλάμε για αντικείμενο. Οπότε θα αναρωτιέσαι γιατί να μην έχουμε δοτική αντικειμενική δίπλα στο αντίστοιχο ουσιαστικό.

Στην πραγματικότητα δεν είναι αντικείμενο. "Βοηθέω τινί" σημαίνει στην κυριολεξία "τρέχω προς ωφέλεια κάποιου". Άρα, μιλάμε για συμπλήρωμα μεν, αλλά δοτική χαριστική δε.
Ωστόσο, εμείς παραδοσιακά το λέμε αντικείμενο.

[Sali]

Μια μικρή σημείωση περισσότερο ως προς την ακρίβεια της διατύπωσης, γιατί είναι κατανοητό τι εννοείς.
Τυπικά, αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δηλαδή αν χρησιμοποιείται το "στρατόπεδο" αντί για τους ενοίκους του, έχουμε μετωνυμία. Στην προσωποποίηση η άψυχη ή αφηρημένη έννοια λειτουργεί ως πρόσωπο η ίδια, όχι στη θέση κάποιου προσώπου με σημασιολογική συγγένεια.

Ναι, για μετωνυμία μιλούσα, όχι για προσωποποίηση. Συμφωνώ, δεν ήταν ακριβής η διατύπωσή  μου.

[Sali]

Δεν καταλαβαίνω γιατί μετατρέπει τον παρατατικό σε παρακείμενο. Δεν υπάρχει λόγος.
Μετά από λεκτικό ρήμα εξάρτησης ΑΧ ο χρόνος στη δευτερεύουσα μένει ο ίδιος. Γι' αυτό και βλέπεις στο αντίθετο του πραγματικού να παραμένουν οι ίδιοι χρόνοι στις υποθετικές. (https://dcc.dickinson.edu/grammar/latin/conditions-indirect-discourse).

Ο Woodcock [272, (3), (b)] αναφέρει την μετατροπή της οριστικής παρατατικού του ε.λ. σε παρακείμενο (ή υπερσυντέλικο) στον π.λ., και αιτιολογεί τους χρόνους αυτούς στη σημείωση που ακολουθεί. Αυτά τα αναφέρει γενικά για τις δευτερεύουσες προτάσεις, οπότε ισχύουν ασφαλώς και για τις υποθετικές. Κάνω copy-paste από το βιβλίο του:

(b) Any past tense of the indicative, whether imperfect, perfect, aorist- perfect, or pluperfect, is represented by the perfect or by the pluperfect subjunctive, according to sequence:
O. R. Librum quem heri legebam (legi, iam legeram), tibi dabo. 'Ι will give you the book which I was reading (read, had already read) yesterday.'

O. O. Dicit se librum quem heri (iam) legerit tibi daturum.
        Dixit  „       „          „ pridie (iam) legisset    „    „

N.B. The perfect and the pluperfect subjunctive, when representing a past tense of the indicative in the subordinate clause, denote action prior to that of the goveming verb, and tense-aspect cannot be differentiated.

Αυτό που καταλαβαίνω εγώ είναι ότι για τη μετατροπή αυτή ισχύει η ίδια ιδιαιτερότητα η οποία ισχύει και για τη μετατροπή της οριστικής του παρατατικού μιας κύριας πρότασης κρίσεως του ε.λ. σε απαρέμφατο παρακειμένου στον π.λ. Και εξυπακούεται ότι το μη συνοπτικό ποιόν ενεργείας μπορεί είτε να υποδηλωθεί, αν είναι αναγκαίο, με επιρρηματικούς προσδιορισμούς δηλωτικούς διάρκειας ή επανάληψης, είτε να περιέχεται στη σημασία του ίδιου του ρήματος.